7.2 De praktijk
studieovereenkomst
U kunt een studiekostenbeding vastleggen in de arbeidsovereenkomst, in het arbeidsvoorwaardenreglement of in een afzonderlijke studieovereenkomst. U moet wel opletten dat de werknemer het beding heeft gezien en begrepen en er bewust schriftelijk mee akkoord gaat. Is dit niet het geval, dan zal de werknemer het beding met succes bij de rechter kunnen aanvechten.
Cao-afspraken
raadplegen
afspraken
Het is mogelijk dat er in de cao afspraken zijn gemaakt over (de bekostiging van) opleidingen, waar u zich aan moet houden. Voordat u zelf afspraken gaat maken met een individuele werknemer, is het dus van belang dat u de cao raadpleegt. Zijn er geen cao-afspraken, dan staat het u vrij om – binnen de grenzen van de wet – zelf met werknemers afspraken te maken over opleidingen en de kosten daarvan.
U moet duidelijk vastleggen wanneer de werknemer moet terugbetalen en om welke kosten het dan gaat. Zo kunnen er kosten zijn voor loon, lesgeld en boeken.
Terugbetalingsverplichting
niet redelijk
Vecht een werknemer een studiekostenbeding aan, dan zal de rechter het beding aan de redelijkheid toetsen. Zo is het bijvoorbeeld niet de bedoeling dat u werknemers opzettelijk aan de organisatie bindt door hen te verplichten opleidingen te volgen waarvoor een vergaande of langdurige terugbetalingsregeling geldt. Een studiekostenbeding kan niet onbeperkt in de tijd geldig zijn. Het is namelijk niet redelijk om de werknemer vele jaren na het afronden van een studie nog de kosten terug te laten betalen. Eén of twee jaar is meestal een redelijke termijn.
Als u in een tijdelijk contract een studiekostenbeding wilt opnemen, moet u de werknemer nadrukkelijk wijzen op de financiële gevolgen als hij het contract niet verlengt.
Glijdende schaal
afnemen
Naarmate de tijd vordert, moet het terug te betalen bedrag in hoogte afnemen: de zogenoemde glijdende schaal. De fasering van een terugbetalingsregeling kan er als volgt uitzien:
- vertrek binnen 6 maanden: 100% terugbetalen;
- vertrek binnen 12 maanden: 50% terugbetalen;
- vertrek binnen 24 maanden: 25% terugbetalen.
Onvrijwillige uitdiensttreding
ontslag
uitzondering
Een werknemer die er niet zelf voor kiest om uit dienst te treden (ontslag), kunt u doorgaans niet aan zijn studiekostenbeding houden. Dat de investering weinig waarde oplevert, is dan in principe niet zijn schuld. Uitzondering hierop is de situatie waarin u gedwongen bent om te ontslaan wegens ernstig verwijtbaar handelen of nalaten van de werknemer, bijvoorbeeld bij diefstal of geweld. Evengoed hoeft een werknemer geen studiekosten terug te betalen als hij zelf ontslag neemt omdat juist de werkgever zich heeft misdragen.