6.3 Collectieve vakantie
bepaalde periode sluiten
brugdagen
Naast vakantieverzoeken van de werknemers, kan ook uw organisatie bepaalde vakantiedagen voorschrijven. Denk aan ondernemingen die een bepaalde periode van het jaar sluiten. Dit kan sectorgebonden zijn, zoals bij de bouwvak of de zomervakantie voor leraren, of afhangen van bepaalde feestdagen, bijvoorbeeld sluiting van de organisatie tussen kerst en oud en nieuw. Ook zijn er veel organisaties die zogenoemde brugdagen als verplichte vrije dag aanwijzen, bijvoorbeeld de vrijdag na Hemelvaartsdag of andere brugdagen die tussen een nationale feestdag en het weekend vallen.
Nationale feestdagen zoals bij Pasen en Kerstmis zijn niet zonder meer (betaalde) vrije dagen. Dat kan uiteraard wel zo zijn afgesproken in de individuele of collectieve arbeidsovereenkomst, maar niet in elke sector is (betaald) vrij zijn op zulke dagen een mogelijkheid.
Vastgelegd
mogelijkheid tot aanwijzen
Collectieve vakanties of vrije brugdagen moeten zijn opgenomen in de collectieve arbeidsovereenkomst (cao) of schriftelijke individuele overeenkomst met de werknemer. Hierbij hoeven niet per se alle verplichte vrije dagen te worden vastgelegd, maar kan bijvoorbeeld de mogelijkheid tot het aanwijzen ervan worden opgenomen. Die aanwijzing moet dan vaak wel aan het begin van het jaar gebeuren, zodat werknemers weten waar ze aan toe zijn en over hoeveel vakantiedagen ze zelf nog de beschikking hebben.
maximaal
Als het om losse verplicht vrije dagen gaat – en dus niet de collectieve vakantieperiode vanwege sluiting van de organisatie – wordt er meestal een maximum vastgelegd, zodat u niet over álle vakantiedagen van de werknemers kunt beslissen. Er is dan bijvoorbeeld bepaald dat uw organisatie maximaal drie (brug)dagen per kalenderjaar kan aanwijzen als verplichte vrije dag ten laste van het vakantiesaldo van de werknemer.
Bij ziekte tijdens collectief bepaalde vakantieperiodes of verplicht vrije (brug)dagen zijn dezelfde regels van toepassing als bij ziekte van de werknemer tijdens een door hemzelf bepaalde vakantie (zie paragraaf 5.1).
niet verplichten
afweging
Wilt u meer collectieve vakantie inplannen dan het vakantiesaldo van werknemers toelaat, dan kunt u hen niet verplichten om onbetaald verlof op te nemen. U moet dan in overleg met de werknemers tot een oplossing zien te komen. U kunt er in dat geval bijvoorbeeld voor kiezen om werknemers extra vakantie te geven, als dat voordeliger is dan de organisatie die week open te houden. Maak hierover een gedegen afweging en bedenk ook dat werknemers een jaar later opnieuw de extra week vakantie kunnen eisen!
Overeenstemming
loon doorbetalen
Als u geen verplichte vakantiedagen heeft aangewezen of er is überhaupt niets vastgelegd over collectieve vakanties, kan uw onderneming werknemers alleen verplicht vrij laten zijn door het loon door te betalen zónder dat dit van hun vakantiesaldo afgaat. U kunt werknemers immers niet zomaar verplichten om vakantiedagen op te nemen (zie paragraaf 4.1). U zou ook kunnen proberen om met álle werknemers individueel overeenstemming te bereiken over de gewenste collectieve vakantie of met de eventuele ondernemingsraad van uw onderneming.
Een collectieve vakantie is niet altijd door te voeren. Bij bijvoorbeeld een ingrijpende verbouwing of pandemie als het coronavirus, waardoor de organisatie een periode dichtgaat, is het niet gezegd dat u werknemers hiervoor vakantiedagen kunt laten opnemen.