2.1 Werkgeversmaatregelen

naleven

Veel werkgevers blijken de regels uit de Arbowet niet goed na te leven, terwijl in de wet staat opgenomen dat: ‘de werkgever dient te zorgen voor de veiligheid en gezondheid van werknemers inzake alle met arbeid verbonden aspecten’.

2.1.1 Verplichtingen

arbobeleid

De Arbowet heeft daarbij diverse verplichtingen voor de werkgever opgenomen. In het kort zijn dat:

• het ontwikkelen en uitvoeren van een arbobeleid;
• voorlichting geven over veilig werken;
• de gevaren voor de gezondheid zo veel mogelijk bij de bron aanpakken (zie paragraaf 2.1.2);
• de inrichting van het werk, de werkplek, werkmethoden en middelen passend maken voor de werknemer;
• monotone en tempogebonden arbeid beperken;
• een RI&E en plan van aanpak opstellen;
• zware ongevallen met gevaarlijke stoffen voorkomen;
• gevaar voor derden beperken;
• werknemers aanbieden een periodiek een arbeidsgezondheidsdeskundig onderzoek (PAGO) te ondergaan.

2.1.2 Veelvoorkomende risico’s beperken

bron

collectieve bescherming

U bent dus verplicht zo veel mogelijk gevaren weg te nemen. Niet alle risico’s die een werknemer loopt zijn echter direct aan te pakken. Volgens de wet moet u daarom minimaal het volgende doen in deze volgorde:

U moet de risico’s zo veel mogelijk beperken door het risico bij de bron aan te pakken. Maakt een machine veel lawaai, dan moet u de bron van het lawaai aanpakken. In dit geval een stillere machine.

Kan het risico niet bij de bron aangepakt worden, dan moet u doeltreffende, collectieve beschermingsmaatregelen nemen. Denk aan het isoleren van de lawaaierige machine.

Zijn collectieve beschermingsmaatregelen niet mogelijk, dan moet u individuele beschermingsmaatregelen treffen. Dat zijn passende en doeltreffende persoonlijke beschermingsmiddelen. Denk aan gehoorbescherming.

effect

Na het treffen van de nodige maatregelen, is het van belang dat u het effect regelmatig test. Als het nodig is, past u de maatregelen aan om risico’s alsnog te beperken.

Psychosociale arbeidsbelasting

werkstress

In de Arbowet worden een aantal specifieke arbeidsrisico’s diepgaander besproken, zoals psychosociale arbeidsbelasting (PSA) en de maatregelen om dit te voorkomen of te beperken. De volgende factoren spelen een rol bij PSA en kunnen resulteren in werkstress:

• agressie en geweld;
• arbeidsdiscriminatie;
• pesten;
• seksuele intimidatie;
• werkdruk.

Inspectie SZW

Werkstress staat al enige tijd bovenaan de lijst van beroepsrisico’s voor werknemers. Inspectie SZW heeft de maatregelen tegen PSA vorig jaar zelfs als één van haar speerpunten benoemd. Volgens ArboNed wordt 20% van het langdurig ziekteverzuim veroorzaakt door stress. Reden genoeg om de werkdruk en -stress op de werkvloer aan te blijven pakken.

Fysieke belasting

tillen

bewegen

Naast de psychosociale arbeidsbelasting kunnen werknemers te maken krijgen met fysieke belasting. Dit komt in principe overal voor. Het maakt daarbij niet uit of de werknemer in de bouw, op kantoor, in de zorg of in een autogarage werkt. Zodra een werknemer iets moet tillen, dragen, duwen of trekken kan fysieke overbelasting ontstaan. Fysieke onderbelasting is mogelijk als werknemers juist weinig bewegen of lang achter elkaar zitten door beeldschermwerk. Dit leidt vaak tot rugklachten. Om dit te voorkomen, zorgt u voor een goede instelling van stoel, bureau, apparatuur en accessoires van de werknemer. Geef ook voorlichting over de risico’s en denk na over de dagindeling van de werknemer. Om fysieke overbelasting te voorkomen, kunt u bijvoorbeeld tilhulpmiddelen beschikbaar stellen.

Fysische factoren

temperatuur

straling

Op de werkplek kunnen fysische factoren, zoals de temperatuur, een arbeidsrisico vormen. In het Arbobesluit staan de volgende fysische factoren gedefinieerd:

• klimaat, zoals temperatuur en luchtverversing;
• verlichting;
• lawaai;
• trillingen;
• kunstmatige optische straling (bij bijvoorbeeld het tegengaan van lasogen);
• elektromagnetische velden (bij bijvoorbeeld het opwekken van elektriciteit en bij zendinstallaties);
• extra bepalingen voor bijvoorbeeld werken onder overdruk (zoals voor duikers) en in de ondergrondse grondwinningsindustrie, zoals in mijnen.

symptomen

U bent bij deze arbeidsrisico’s verplicht om het probleem eerst bij de bron aan te pakken. Simpel gezegd moet de verwarming lager als het te warm op kantoor is. Als u het probleem niet bij de bron kunt aanpakken, moet u in elk geval de symptomen bestrijden. Dat doet u door het beperken van de duur en frequentie dat de werknemer wordt blootgesteld aan het risico. Stel dat uw organisatie een bakkerij is, dan moet u het personeel beschermen tegen de hitte van de ovens en ervoor zorgen dat blootstelling beperkt blijft.

Beschermingsmiddelen

tilhulp

hygiëne

Een andere manier om de symptomen van arbeidsrisico’s te bestrijden, is door werknemers persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) aan te bieden. Denk aan kniebeschermers voor een hovenier, een tilhulp voor verpleegsters, een veiligheidsbril voor lassers of een beeldschermbril voor kantoorpersoneel dat veel achter een beeldscherm werkt. Wordt een middel door meerdere mensen gebruikt, zorg dan ook voor maatregelen en voorlichting op het gebied van hygiëne.

Wettelijke eisen

U kunt op basis van het Arbeidsomstandighedenbesluit controleren of de beschermingsmiddelen binnen uw organisatie in ieder geval voldoen aan de volgende wettelijke eisen:

Het beschermingsmiddel moet geschikt zijn om gevaren te vermijden, zonder dat het zelf een gevaar veroorzaakt.

Het middel moet passen binnen de omstandigheden op de werkvloer. Handschoenen voor een verpleegster zien er anders uit dan die voor een stratenmaker.

Het beschermingsmiddel moet voldoen aan de ergonomische eisen en afgestemd zijn op de gezondheid van de werknemer.

Het middel is geschikt voor de werknemer na de nodige aanpassingen. Denk aan de juiste sterke van een beeldschermbril.

Niet alleen de beschermingsmiddelen moeten aan bepaalde eisen voldoen, ook het gebruik ervan. Zo is de werknemer verplicht de beschermingsmiddelen te gebruiken volgens de gebruiksaanwijzing en uw instructies. Zorg dus voor duidelijke instructies. Hoofdstuk 3 gaat dieper in op de plichten van werknemers.

Inrichting van de werkplek

Bouwbesluit

signalering

Tot slot bent u verantwoordelijk voor een goed ingerichte werkplek, die veilig en gezond is voor de werknemer. Dat begint al bij de veiligheid van het pand, dat aan de voorschriften uit het Bouwbesluit moet voldoen. Werknemers moeten veilig het pand kunnen betreden en verlaten. Verder moet de werkplek schoon zijn. Wordt er gewerkt met machines, dan moeten deze zo veilig mogelijk zijn ontworpen en geïnstalleerd. U moet daarbij maatregelen nemen tegen brand, ontploffing en andere gevaren. Is het niet mogelijk om gevaarlijke situaties te voorkomen, dan zorgt u voor duidelijke signalering. In bepaalde situaties zijn er ook risico’s voor derden. Als dat komt door de arbeid die u laat verrichten, bijvoorbeeld buiten op straat, moet u doeltreffende maatregelen nemen om de gevaren voor omstanders en derden tegen te gaan.