1.2 Toepassing Arbowet

bescherming

De Arbowet geldt voor iedereen binnen uw organisatie, of het nu om een stagiair, werknemer, zzp’er of directeur gaat. Daarbij beschrijft de Arbowet duidelijk wie welke rol vervult en wie op bescherming mag rekenen. Veilig en gezond kunnen werken is namelijk een gedeelde verantwoordelijkheid.

Werkgever

uitzendbureau

De Arbowet definieert de werkgever als: degene voor wie een ander arbeid verricht op grond van een arbeidsovereenkomst (‘gewone’ werknemers) of een publiekrechtelijke aanstelling (ambtenaren). De werkgever vervult die rol ook als een andere partij hem een werknemer ter beschikking stelt, zoals een uitzendbureau. Ook dan is hij de werkgever onder wiens gezag arbeid wordt verricht. Werkgevers zijn op grond van de Arbowet verplicht om hun werknemers te beschermen tegen risico’s, gevaren en ongevallen: de zogenoemde zorgplicht (zie hoofdstuk 2).

Werknemer

hulpmiddelen

De werknemer is voor de Arbowet degene die de arbeid verricht (op basis van een arbeidsovereenkomst of een publiekrechtelijke aanstelling). De werknemer is medeverantwoordelijk voor een veilige werkomgeving. Zo moet hij bijvoorbeeld met de hulpmiddelen die de werkgever ter beschikking stelt zo veilig mogelijk werken. Meer over de verplichtingen van de werknemer leest u in hoofdstuk 3.

Zelfstandige

zorgplicht

Het kan zijn dat u ook als opdrachtgever van een zelfstandige (zzp’er) fungeert. Ook dan heeft u een zorgplicht. Zelfs al staat de zzp’er niet op de loonlijst van uw organisatie en is hij in principe in staat zelf een inschatting te maken van de risico’s die hij kan lopen; op de werkplek heeft hij recht op dezelfde bescherming als uw vaste werknemers. In 2012 is het Arbobesluit gewijzigd, waardoor zzp’ers ook onder de zorgplicht van de werkgever vallen.

Uitzendkracht

detachering

RI&E

Net als een zzp’er is een uitzendkracht tijdelijk bij u aan het werk. U heeft ook een zorgplicht voor tijdelijke werknemers die u op basis van detachering inhuurt of die via payrolling voor uw organisatie aan de slag zijn. Er is wel een verschil tussen tijdelijke en vaste werknemers: u moet vóór aanvang van de werkzaamheden uw risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) naar de uitzend-, payroll- of detacheringsorganisatie sturen. Zij zijn verplicht de uitzendkracht te informeren over de arborisico’s die hij kan lopen bij u op de werkvloer (de doorgeleidingsplicht).

Stagiairs

vergoeding

Ook al heeft een stagiair doorgaans een stageovereenkomst in plaats van een arbeidsovereenkomst en ontvangt hij een vergoeding in plaats van loon, voor de Arbowet is de stagiair een werknemer. U moet dus ook voor de stagiair voor een veilige en gezonde werkplek zorgen. Soms moet u stagiairs extra informeren, omdat zij nog geen werkervaring hebben en daardoor nog niet eerder met mogelijke arborisico’s in aanraking zijn gekomen.

Vrijwilligers

gelijk

Vrijwilligers hebben ook het recht op een veilige werkplek, maar de Arbowet is niet volledig van toepassing op deze groep. Zo is het niet altijd nodig om vrijwilligers op te nemen in de RI&E. Als er in uw organisatie met gevaarlijke stoffen wordt gewerkt, is de vrijwilliger echter wel gelijk aan een werknemer voor de Arbowet. Verder moet u de vrijwilliger beschermings- of hulpmiddelen aanbieden bij:

• werken op hoogte;
• grote fysieke belasting;
• risico op gehoorbeschadiging;
• werken in een heel koude of heel hete omgeving.

geschil

Loopt het een keer uit op een geschil of zelfs een rechtszaak na een ongeval op de werkvloer, dan staat u sterker als u door middel van uw RI&E kunt aantonen dat u vrijwilligers en vaste werknemers dezelfde bescherming biedt.

Buitenlandse werknemer

Leent uw werkgever zijn werknemers uit aan werkgevers in een ander land – denk aan installatiemonteurs of consultants – dan vallen die personen onder de arbeidswetgeving van dat land. Aangezien in Nederland de gezondheid en het welzijn van werknemers goed zijn beschermd, is het wel aan te raden om hen zo goed mogelijk te beschermen tegen arborisico’s op de werkvloer in het buitenland. Als een werknemer in bijvoorbeeld een schip de grens over gaat, blijft u verantwoordelijk voor de naleving van de Arbowet.

Ondernemingsraad en personeelsvertegenwoordiging

instemmingsrecht

bijzondere ­bevoegdheden

De werkgever is verplicht om samen te werken en overleg te voeren met de ondernemingsraad (OR) of personeelsvertegenwoordiging (PVT) bij de uitvoering van het arbobeleid. Zo heeft de OR of PVT instemmingsrecht bij besluiten over de arbeidsomstandigheden, zoals het kiezen van een arbodienstverlener of het opstellen van een RI&E. Verder kunnen de OR of PVT allebei een punt voor een overleg op de agenda zetten. De Arbowet geeft de OR en PVT bovendien bijzondere bevoegdheden. Leden van de OR en PVT zijn bijvoorbeeld bevoegd om Inspectie SZW te vergezellen tijdens een inspectie, zolang de inspecteur daar geen bezwaar tegen heeft. Meer hierover leest u in hoofdstuk 7.