1.1 Systematiek
rangorde
gezichtspunten
Functiewaardering is het indelen van functies in een rangorde. Een functiewaarderingssysteem is de meetlat waarlangs u de functies (of functiegroepen) in uw organisatie legt om objectieve uitspraken te kunnen doen over de zwaarte van een functie en om daar een passende beloning aan te koppelen. Met behulp van het functiewaarderingssysteem worden functies uitgesplitst in een aantal van tevoren duidelijk omschreven gezichtspunten. Aan die gezichtspunten worden meestal punten toegekend, die worden opgeteld. De uitkomst geeft de relatieve waarde of zwaarte van een functie aan. Een zwaardere functie krijgt dus meer punten.
Onderzoeken
uitbesteden
Voordat u een functiewaarderingssysteem kunt invoeren, moet u de functies in uw organisatie onderzoeken, omschrijven en evalueren (zie hoofdstuk 4 en 5). U kunt dit zelf doen, maar de meeste organisaties besteden het uit aan een bureau. Een betrouwbaar en objectief functiewaarderingssysteem opzetten, vraagt immers om expertise.
Omschrijven
Aan de basis van het functiewaarderingssysteem staat de functieomschrijving. Een functieomschrijving vermeldt in ieder geval:
- het doel van de functie;
- de plek van die functie in de organisatie;
- de eisen waaraan een werknemer moet voldoen om de organisatiedoelstellingen te behalen;
- de verantwoordelijkheden en resultaatgebieden.
Hoe een werknemer functioneert, is voor de functieomschrijving niet van belang. Een functieomschrijving mag dus niet persoonsgebonden zijn. Hoe een werknemer invullig geeft aan zijn functie komt immers aan bod in de functionerings- en beoordelingscyclus.
Een functieomschrijving moet geen opsomming van werkzaamheden, taken en verantwoordelijkheden zijn, maar een overzicht van de meest essentiële en onderscheidende aspecten van een bepaalde functie.
Analyseren en waarderen
manieren
referentiefuncties
Na de functiebeschrijving volgt de analyse en waardering (indeling) van de functies. Twee veelgebruikte manieren om functies te waarderen:
Het nut van een goede functieomschrijving
functieomschrijving
Vaak worden functieomschrijvingen alleen gebruikt als basis voor het beloningsbeleid. Dat is jammer, want goede functieomschrijvingen kunt u ook gebruiken bij:
- werving en selectie: goede functieomschrijvingen maken het gemakkelijker om functie-eisen (zoals opleidingsniveau en vereiste ervaring) te benoemen en te onderbouwen in vacatureteksten;
- opleiding, ontwikkeling en loopbaanbegeleiding: door de uitkomsten van functionerings- en beoordelingsgesprekken te vergelijken met de functie-eisen in functieomschrijvingen kunt u bepalen waar gaten vallen in de kennis van werknemers en scholing aanbieden;
- personeels- en organisatieplanning: als u doorgroeimogelijkheden binnen uw organisatie wilt bieden, kunt u aan de hand van de functieomschrijvingen bepalen welke loopbaanstappen daarvoor nodig zijn en uw scholingsbeleid daarop afstemmen.
Inspraak en beroep
instemmingsrecht
beroepsprocedure
Als een werkgever een (nieuw) functiewaarderingssysteem wil invoeren of het bestaande functiewaarderingssysteem wil wijzigen, heeft de ondernemingsraad instemmingsrecht. De werkgever moet de OR informeren over de doelstellingen, aard, inhoud, werking en procedures van het (nieuwe) systeem (zie hoofdstuk 10). Werknemers kunnen bovendien via een beroepsprocedure in beroep gaan tegen de functiewaardering of de manier waarop dit systeem is ingevoerd. Het beroep kan betrekking hebben op:
- de procedures die de werkgever heeft gevolgd;
- de inhoud van de functieomschrijvingen;
- de indeling van de functies.
De cao kan overigens een bepaald functiewaarderingssysteem voorschrijven. In dat geval is iedere organisatie die onder de betreffende cao valt verplicht om met het voorgeschreven functiewaarderingssysteem te werken.