7.3 De mediator
De mediator vervult dus een neutrale en onafhankelijke rol in het mediationproces. Hij:
- neemt geen standpunt in;
- neemt geen beslissingen;
- draagt geen oplossingen aan.
Partijen zoeken onder begeleiding van de mediator zelf de oplossing voor hun geschil over ongewenst gedrag.
7.3.1 De rol van de mediator
openbreken
agenda
Het mediationproces kan een situatie met ongewenst gedrag ‘openbreken’: tijdens een aantal bijeenkomsten begeleidt de mediator de communicatie tussen de conflictpartners. Dit houdt in dat hij zorgt voor een setting waarbinnen de deelnemers veilig en respectvol met elkaar het gesprek kunnen voeren over ongewenst gedrag. Daarbij bepalen de deelnemers samen de agenda. Zij weten zelf het best wat ze belangrijk vinden en wat ze willen bereiken.
Procesbegeleider
dialoog
In de praktijk vervult de mediator de rol van procesbegeleider. Die rol is veranderlijk: de mediator moet hem tijdens het proces steeds anders invullen. Hij start met het begeleiden van de dialoog tussen de partijen om een werkbare oplossing te vinden. Hij zal vooral de communicatie tussen beide partijen in goede banen leiden en een basis creëren om rustig naar het ongewenste gedrag te kijken. Zo levert hij een bijdrage aan een sfeer waarin het mogelijk is om aan een oplossing te werken.
De rol van de mediator verschuift gedurende het proces steeds meer van procesbegeleider naar agendabewaker. Ook zal de mediator de aandacht verleggen naar de toekomst: hoe nu verder? Daarbij is het belangrijk dat hij klachten en verwijten omzet naar zorgen en wensen.
7.3.2 Het kiezen van een mediator
competentie
Een mediationtraject begint met het kiezen van een mediator. De ene mediator is namelijk de andere niet. De competenties, ervaring als mediator, persoonlijkheid en onafhankelijkheid zijn van belang voor de persoon die de rol van mediator vervult. Bovendien is het goed om vooraf te bepalen of u voorkeur heeft voor een interne of externe mediator.
Opleiding en ervaring
opleiding
Een mediator is niet zomaar een bemiddelaar. Hij moet weten wat mediation inhoudt en welke rol de mediator vervult. Het is zinnig om iemand te kiezen die bijvoorbeeld een opleiding tot mediator heeft gevolgd. Ook kunt u navraag doen naar de ervaring die de mediator al heeft opgedaan met soortgelijke trajecten.
Maak een lijstje met de belangrijkste criteria waaraan de mediator moet voldoen. Op basis hiervan kunt u kijken of iemand in de organisatie aan een aantal criteria voldoet, en aan welke zaken hij nog moet werken. Hiervoor kunt u bijvoorbeeld een cursus aanbieden.
Vertrouwen
vrijuit spreken
voorkeur
Het is belangrijk dat beide partijen de mediator vertrouwen. Ze moeten het gevoel hebben dat ze vrijuit kunnen spreken over het ongewenst gedrag en ervan overtuigd zijn dat de mediator onafhankelijk en competent is. Beide partijen kunnen daarom de voorkeur geven aan een bekende van wie ze weten wat hij kan en hoe betrouwbaar hij is. Vanwege het belang van onpartijdigheid kunnen ze ook de voorkeur geven aan iemand die de betrokken partijen niet kent. Daarom is de keuze tussen een interne en externe mediator belangrijk.
Een interne mediator is goedkoop, dichtbij en gemakkelijker beschikbaar. Maar er zijn ook nadelen. De interne mediator kan bijvoorbeeld bevooroordeeld zijn of te veel de standpunten van uw werkgever vertegenwoordigen.
Overeenstemming
extra conflict
Beide partijen moeten overeenstemming bereiken over de keuze voor de mediator. Het is natuurlijk niet de bedoeling dat er een extra conflict ontstaat omdat de ene partij zich niet kan vinden in de mediator die de andere partij er juist bij wil betrekken. Daarom is het ook goed als er meer dan één mogelijke mediator is.