1.1 Het recht op informatie, overleg en initiatief
informatierecht
bijzonder
Van twee bevoegdheden kan de OR of PVT in bijna alle situaties gebruikmaken: het informatierecht en het overlegrecht. Deze rechten zijn niet gebonden aan bepaalde onderwerpen. Bovendien spelen ze ook bij het advies- en het instemmingsrecht een belangrijke rol. Het informatie- en overlegrecht worden ook wel ‘algemene rechten’ genoemd, omdat ze voor alle onderwerpen gelden. Terwijl het advies- en instemmingsrecht niet voor alle onderwerpen gelden en daarom ‘bijzondere rechten’ worden genoemd.
1.1.1 Informatie
zinvol
Echt overleg is alleen mogelijk als beide partijen goed op de hoogte zijn van de onderwerpen die ter sprake komen. Daarom is het informatierecht een zeer belangrijke bevoegdheid. Door dit recht op informatie goed in te zetten, zorgt u ervoor dat u een zinvolle gesprekspartner bent voor uw bestuurder en andere overlegpartners.
Details
materie
Uw opmerkingen snijden weinig hout als u de belangrijke details van een zaak niet kent. Ook kan de bestuurder geen zinnig overleg voeren met een OR die niet ingevoerd is in de materie. Daarom moet hij de OR alle informatie verstrekken die de OR redelijkerwijs nodig heeft om zijn taak uit te voeren. Dit informatierecht staat in artikel 31, lid 1 WOR.
Ook vaste commissies van de OR hebben recht op alle informatie die ze nodig hebben om hun medezeggenschapstaken goed te vervullen.
Periodiek
afgewogen
Uw bestuurder moet een advies- en instemmingsaanvraag altijd voorzien van alle relevante informatie. Heeft u die informatie niet, vraag uw bestuurder er dan om. Alleen op die manier bent u in staat om tot een afgewogen advies of besluit te komen. Daarnaast moet hij uw OR periodiek voorzien van allerlei informatie die betrekking heeft op de onderneming, zoals het jaarverslag, de jaarrekening, begrotingen, exploitatieoverzichten en beleidsplannen (artikel 31, lid 2 WOR).
Ook bij periodieke informatie over de financiële situatie in uw organisatie geldt: ontvangt u die informatie niet, vraag uw bestuurder er dan om. U heeft er tenslotte recht op!
1.1.2 Overleg
bevoegdheid
schriftelijk
Wetende dat de wetgever het overleg binnen de onderneming zo belangrijk vindt, is het niet verwonderlijk dat het overlegrecht een belangrijke bevoegdheid voor de OR of PVT is geworden. Het is zelfs zo dat u pas een besluit over een advies- of instemmingsaanvraag mag nemen als u deze ten minste één keer in een overlegvergadering inhoudelijk met de bestuurder heeft besproken. Omgekeerd mag ook de bestuurder niet beslissen over een schriftelijk voorstel van de OR zonder daar eerst met de OR over te overleggen.
Politieke besluiten en rechterlijke taken
Ondernemingsraden in een overheidsorganisatie kunnen zich niet altijd beroepen op hun informatie- en overlegrechten. Een werkgever is bijvoorbeeld niet verplicht om met de OR te overleggen over politieke besluiten. Overleg over de personele gevolgen van zo’n besluit is wel nodig.
Primaat
rechterlijk
Voor rechtsprekende instanties en beroepscolleges geldt een rechterlijk primaat. Dit betekent dat de bestuurder niet is gebonden om met de OR van gedachten te wisselen over het beleid en de uitvoering van rechterlijke taken.
Onderwerpen
geen advies
bespreekbaar
Het overleg is zeker ook nuttig voor onderwerpen waarover de bestuurder geen advies of instemming hoeft te vragen. De OR en de bestuurder kunnen alle onderwerpen die te maken hebben met de onderneming op de agenda van de overlegvergadering zetten. Ook voor de PVT geldt dat hij alle zaken die de onderneming betreffen, bespreekbaar kan maken in de overlegvergaderingen met de bestuurder. Hierdoor kan een OR of PVT die de kunst van het overleggen verstaat soms meer bereiken dan met het advies- of instemmingsrecht.
1.1.3 Initiatief
overlegrecht
De wet behandelt het initiatiefrecht als onderdeel van het overlegrecht (artikel 23 WOR). Het gaat om het recht van de ondernemingsraad om zelf voorstellen te doen. De OR kan deze voorstellen indienen tijdens of buiten de overlegvergadering, maar in het dagelijks spraakgebruik wordt met het initiatiefrecht vaak het recht van de OR bedoeld om zelf schriftelijk voorstellen te doen. Deze voorstellen mogen gaan over alle zaken die met de onderneming te maken hebben. Daarom hoort het initiatiefrecht tot de algemene bevoegdheden van de OR.