3.3 Preventie van gezondheidsklachten
Voor de inzetbaarheid van werknemers is het van belang dat ze gezond en vitaal blijven. Richt uw pijlen dus op preventie. Zorg dat u de risico’s in kaart brengt die gezondheidsproblemen kunnen veroorzaken.
3.3.1 Werkstress aanpakken
stress
oorzaken
Hoeveel een werknemer ook sport en hoe gezond hij ook eet, als hij last van stress heeft, kan dat gezondheidsklachten opleveren. Stress door het werk is een gevolg van psychosociale arbeidsbelasting (PSA) en kan tot (langdurig) verzuim leiden. Oudere werknemers hebben niet meer last van stress dan hun jongere collega’s maar als ze er ziek van worden, duurt het verzuim wel langer. De belangrijkste oorzaken van werkstress zijn hoge werkdruk en ongewenst gedrag zoals agressie, (seksuele) intimidatie en pesten.
Om stress te voorkomen is het belangrijk dat werknemers voldoende regelmogelijkheden hebben, en het werk naar eigen inzicht kunnen inrichten. Daardoor kunnen ze zelf hun mate van belasting beïnvloeden.
3.3.2 Periodiek onderzoek
onderzoek
bedrijfsarts
Volgens artikel 18 van de Arbowet is uw organisatie verplicht een periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek aan te bieden (PAGO) als arbeid risico’s voor de gezondheid met zich meebrengt. Soms moet dat voordat een werknemer met het werk begint. In welke gevallen dat is, staat in het Arbobesluit, maar het geldt in ieder geval bij nachtarbeid, werken met asbest, kankerverwekkende stoffen en biologische agentia en bij blootstelling aan lawaai. Het PAGO wordt uitgevoerd door of onder verantwoordelijkheid van de bedrijfsarts. Een arbeidsgezondheidskundig onderzoek kan wel verplicht zijn bij sommige bijzondere werkzaamheden. Zo moeten beroepschauffeurs bijvoorbeeld regelmatig hun gezichtsvermogen laten onderzoeken. Hoe vaak een PAGO moet plaatsvinden, moet blijken uit de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E).
PMO kijkt breder dan risico’s door werk
niet verplicht
Werkgevers zijn wel verplicht een PAGO aan te bieden, maar een PMO niet. Voor beide geldt dat de werknemer niet verplicht is ze te ondergaan. Het PAGO is alleen gericht op de werkgerelateerde gezondheidsrisico’s. Voor het PMO wordt ook gekeken naar de algehele lichamelijke en geestelijke gezondheid en de leefgewoonten van de werknemer (roken, alcoholgebruik, voeding, bewegen enzovoort).
Uitbreiden naar PMO
leefstijl
Het PAGO kan worden uitgebreid naar alle werknemers door het aanbieden van preventief medisch onderzoek (PMO). Dat gaat ook over gezondheidsrisico’s door de leefstijl van de werknemer en over zijn toekomst in het werk. Hierdoor ontstaat een goed beeld van de ‘algemene’ gezondheid. U kunt werknemers actief een PMO aanbieden, bijvoorbeeld eens in de drie jaar, maar het is niet verplicht. Op rendement.nl/arbodossier vindt u een tool over het PMO.
3.3.3 Uitdaging en ontwikkeling
zelfvertrouwen
Om zich vitaal te voelen, moeten werknemers voldoende worden uitgedaagd, ook of vooral oudere werknemers. Daarbij moet u natuurlijk wel oog hebben voor de mogelijkheden van de individuele werknemer. Taken of verantwoordelijkheden bieden die ze niet (meer) aankunnen, heeft een averechts effect. Werknemers vinden dit stressvol en het kan hun zelfvertrouwen en werkplezier ondermijnen. Oudere werknemers kunnen zich bovendien overbodig gaan voelen als ze geen passend werk doen; ze hebben het gevoel dat ze geen wezenlijke bijdrage meer leveren aan het resultaat van het team of van de organisatie. Er moet dus altijd sprake zijn van maatwerk.
Ontwikkeling en voldoende uitdaging in het werk voorkomen niet alleen stress of verveling, maar maken ook daadwerkelijk dat werknemers vitaler zijn: ze voelen zich gezonder en ervaren minder klachten. Mentale gezondheid heeft immers ook een positief fysiek effect!
Ontwikkeling kan gaan om verdieping van de huidige kennis, uitbreiding of verbetering van vaardigheden of juist een andere weg inslaan, bijvoorbeeld naar een ander werkveld of een andere functie.
Vitaliteitscoaching
begeleiding
weerbaarheid
Om oudere werknemers te ondersteunen, kunt u ook denken aan begeleiding die specifiek bedoeld is om hen te helpen zo vitaal mogelijk hun werk te kunnen (blijven) doen. U heeft hierbij onder meer de volgende mogelijkheden:
- Training om de fysieke belastbaarheid te vergroten. Zo’n training gaat in op gezond eten, gezond bewegen en het belang van balans tussen inspanning en ontspanning. Voor oudere werknemers kan dit veel verschil maken.
- Coaching voor het versterken van de mentale weerbaarheid. Denk aan het vergroten van het zelfvertrouwen, het gevoel van eigenwaarde en de assertiviteit. Oudere werknemers die vaker tegen hun grenzen aanlopen, kunnen hier baat bij hebben.
- Coaching op het gebied van emotionele veerkracht. Werknemers leren zo beter om te gaan met emoties en overtuigingen, en patronen te herkennen. Dit is zeker zinvol voor werknemers met emotioneel belastend werk, bijvoorbeeld in de zorg.
- Training in communicatie en gedrag. Dit is onder meer nuttig voor werknemers die opeens andere werkzaamheden gaan doen, zoals het begeleiden van minder ervaren collega’s. Daarmee laat u ook zien dat u de nieuwe rol serieus neemt.