8.2 Cao aanmelden
aanmeldingsplicht
Voordat een cao in werking kan treden, moeten de werkgeversorganisatie(s) en vakbond(en) die zijn betrokken bij de onderhandelingen van de nieuwe cao deze aanmelden bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Meer concreet gebeurt dit bij de Directie Uitvoeringstaken Arbeidsvoorwaardenwetgeving (UAW). Als de cao-partijen niet aan de aanmeldingsplicht voldoen, kan de cao niet in werking treden.
Informatie over ontwikkelingen
Met de cao-aanmeldingsplicht wil de overheid informatie verzamelen om meer inzicht te krijgen in de ontwikkelingen op het gebied van arbeidsvoorwaarden op de Nederlandse arbeidsmarkt. Deze ontwikkelingen hebben namelijk invloed op zaken als de sociale uitkeringen en de positie van werknemers die niet georganiseerd zijn in een werknemersvereniging.
8.2.1 Aanmelding
looptijd
Er gelden een aantal wettelijke eisen voor aanmelding van een nieuwe of gewijzigde cao:
- De cao is ondertekend door alle betrokken cao-partijen.
- De tekst van de cao is toegevoegd bij de aanmelding.
- De melding bevat bepaalde vaste gegevens, zoals de looptijd van de cao en het aantal werknemers dat onder de werkingssfeer valt.
kennisgeving van ontvangst
Is alles in orde, dan geeft de minister van SZW een zogenoemde kennisgeving van ontvangst (KVO) af. Als de partijen geen ingangsdatum hebben aangegeven, treedt de cao 14 dagen na het afgeven van de KVO in werking.
8.2.2 Tijdstip van invoering
Niet alle bepalingen in een cao hoeven op hetzelfde tijdstip in te gaan. En ook per cao-partij mag dit verschillend zijn. Dit kan bijvoorbeeld prettig zijn voor organisaties die midden in een grote reorganisatie zitten. Nieuwe cao-afspraken en gewijzigde bepalingen kunnen de reorganisatiewerkzaamheden behoorlijk compliceren en voor veel extra werk zorgen. En dat in een periode waarin iedereen het al druk heeft. Door de cao op een later tijdstip in te voeren, kunnen werkgever en ondernemingsraad zich eerst volledig richten op het afronden van de reorganisatie.
Einddatum
gefaseerde invoering
Latere invoering van de cao heeft overigens geen effect op de einddatum: de overeenkomst eindigt gewoon op dezelfde datum als bij de andere cao-partijen. Uiteraard is gefaseerde invoering van de cao alleen mogelijk als hierover al in de onderhandelingsfase is overlegd. De cao-partijen leggen de afspraken die zij hierover maken in de cao vast.
8.2.3 Terugwerkende kracht
overbruggen
Cao-partijen kunnen zelf aangeven dat een overeenkomst met terugwerkende kracht geldt vanaf de datum van inwerkingtreding. Dit komt geregeld voor, omdat er tussen het aflopen van de oude cao en het introduceren van de nieuwe cao vaak een cao-loos tijdperk is door langdurige cao-onderhandelingen. Door een cao met terugwerkende kracht geldig te verklaren, kunnen cao-partijen deze periode dan overbruggen. Een cao met terugwerkende kracht bevat overigens vaak ook een overgangsregeling, zeker in het geval van wijzigingen in de arbeidsvoorwaarden die nadelig zijn voor werknemers.
Cao-afspraken die de minister algemeen verbindend verklaart, kunnen nooit met terugwerkende kracht worden ingevoerd.
Lastige situaties
minimumregeling
Het invoeren van cao-regelingen met terugwerkende kracht zorgt in de praktijk soms voor lastige situaties. Wat gebeurt er bijvoorbeeld als de werkgever een hoger salaris is overeengekomen met de werknemer dan in de nieuwe cao geldt? Gaat het om een minimumregeling, dan is er geen probleem: zolang de afwijkende afspraak in het voordeel van de werknemer is, is dit prima. Gaat het om een standaardregeling – waar de werkgever dus niet van mag afwijken – dan wordt het lastiger. Vaak zit er dan niks anders op dan het treffen van een regeling met de werknemer om het te veel uitbetaalde loon terug te vorderen. Andersom geldt uiteraard ook dat als de werknemer een lager loon heeft ontvangen dan in de cao is bepaald, de werkgever hem met terugwerkende kracht het hogere salaris moet uitbetalen.