3.5 Algemeen verbindend verklaard
Op verzoek van één van de bij de cao betrokken partijen kan de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) een cao ‘algemeen verbindend’ verklaren.
3.5.1 Gehele bedrijfstak
avv
Is een cao algemeen verbindend verklaard (avv), dan is de cao van toepassing op de gehele bedrijfstak, ongeacht of de betrokken werkgevers lid zijn van een werkgeversorganisatie. Uw OR hoeft zich dan dus niet meer af te vragen of de werkgever en de werknemers gebonden zijn of niet. Wel blijft de voorwaarde gelden dat de werknemers werkzaamheden moeten verrichten die binnen de werkingssfeer van de cao vallen.
Zit een werkgever niet bij een werkgeversvereniging, maar de betreffende cao is wel avv, dan geldt de cao ook voor de werkgever en werknemers van die organisatie.
Vrijwel alle bedrijfstak-cao’s zijn algemeen verbindend verklaard. Voor ondernemings-cao’s speelt algemeen verbindend verklaren geen rol: die cao hoeft immers niet voor een hele bedrijfstak te gelden (zie ook hoofdstuk 4).
Slechts een deel van de cao algemeen verbindend
algemeen belang
Alleen bepaalde afspraken in de cao kunnen verbindend verklaard worden, niet de complete cao. Bepalingen zoals protocollen, voetnoten en toelichtingen kan de minister bijvoorbeeld niet verbindend verklaren. Ook kunnen de partijen aan de onderhandelingstafel onderlinge afspraken maken die buiten deze wet vallen, bijvoorbeeld omdat ze in strijd zijn met het algemeen belang van de sector.
Bezwaar
dispensatie
Organisaties die het er niet mee eens zijn dat zij door de avv onder de werkingssfeer van de collectieve overeenkomst vallen, kunnen bezwaar maken. Ook kunnen zij bij de minister dispensatie aanvragen, bijvoorbeeld omdat zij gebonden zijn aan een eigen (ondernemings-)cao die in strijd is met de bedrijfstak-cao.
3.5.2 Intrekken avv
intrekken
Een algemeen verbindend verklaarde cao mag niet in strijd zijn met het algemeen belang. Het kan echter voorkomen dat de situatie na de verbindendverklaring verandert, bijvoorbeeld op economisch gebied. Dan kan een algemeen verbindend verklaarde cao-bepaling ineens wel in strijd zijn met het algemeen belang. Het kan dan noodzakelijk zijn om de verklaring in te trekken. Ook dit is een taak van de minister van SZW. Hij kan echter niet zomaar een avv intrekken. Allereerst moet er een goede motivatie achter de beslissing zitten. Ten tweede krijgen cao-partijen de kans om bezwaar aan te tekenen tegen intrekking van de verklaring. Komt het uiteindelijk toch tot intrekking, dan kan dit nooit met terugwerkende kracht gelden. In de praktijk komt het relatief weinig voor dat de minister een avv intrekt.
3.5.3 Opheffen avv
misbruik
Er kan zich een situatie voordoen waarbij het intrekken van een avv niet het gewenste effect heeft. Dat is zo als er een risico bestaat dat intrekking leidt tot misbruik van collectieve contractsvrijheid. De minister van SZW heeft dan nog een optie: een (enkele) cao-bepaling onverbindend verklaren.
Cao-avv sinds 1 juli 2015 met één jaar verlengen
verlenging
Sinds 1 juli 2015 kunnen cao-partijen een aanvraag doen om de algemeenverbindendverklaring van de cao met maximaal één jaar te verlengen. Dat komt door de inwerkingtreding van de Wet aanpak schijnconstructies (WAS) per die datum. De WAS wil oneerlijke concurrentie indammen en de cao-naleving en handhaving verbeteren.
Gezamenlijk verzoek
De cao-partijen moeten voor zo’n verlenging samen een verzoek indienen bij het ministerie van SZW. De verlenging duurt maximaal één jaar en is eenmalig. Wordt er in de tussentijd een nieuwe cao overeengekomen, dan moeten de cao-partijen hiervoor een nieuwe avv aanvragen.
Als partijen een (deel van een) bedrijfstak-cao voor de hele bedrijfstak willen laten gelden, kunnen zij bij het ministerie van SZW een avv aanvragen. Verklaart SZW de cao algemeen verbindend, dan gelden deze in principe voor alle organisaties die onder de betreffende cao vallen.