5.2 Mediation
verschillend
Mediation en bemiddeling worden vaak door elkaar gebruikt. Het zijn echter twee verschillende dingen. Mediation is een specifieke vorm van bemiddeling. Bij mediation zijn de twee partijen in een conflict allebei regelmatig opdrachtgever. De mediator stuurt het proces aan, met als doel beide partijen een oplossing te laten bedenken. De betrokkenen zijn dus verantwoordelijk voor de uitkomst van het bemiddelingsproces.
Mediation is het beste te omschrijven als een specifieke vorm van bemiddeling bij conflicten. De mediator is de neutrale partij die het gesprek begeleidt. De betrokkenen blijven zelf verantwoordelijk voor het vinden van een oplossing.
5.2.1 Hoe werkt mediation?
gezamenlijk
stopzetten
nadrukkelijk
vrij voelen
bevoegd
De meerwaarde van mediation zit in de werkwijze. Via mediation wordt niet alleen het conflict opgelost, maar werkt men ook aan de onderlinge verstandhouding. De gesprekken worden geleid door een mediator die deskundig is in het begeleiden van partijen bij onderhandelingen, gericht op de belangen van die partijen. Gezamenlijk wordt gezocht naar oplossingen voor het conflict. Mediation onderscheidt zich duidelijk van andere vormen van conflictbemiddeling door een aantal uitgangspunten:
- Vrijwilligheid: in principe vindt mediation altijd plaats op basis van vrijwilligheid. Beide partijen besluiten om te kijken of ze er samen uit kunnen komen door middel van mediation. Deze vrijwilligheid betekent ook dat beide partijen te allen tijde de gesprekken kunnen stopzetten. Het kan voorkomen dat de rechter beide partijen doorverwijst naar een mediator. Dan is het natuurlijk maar de vraag hoe vrijwillig de mediation wordt gestart en in hoeverre beide partijen openstaan voor het vinden van een oplossing.
- Zelfbeschikking: beide partijen kunnen samen en zelf besluiten wat de beste oplossing is. De mediator is niet degene die beslist welke oplossing wordt gekozen, dat ligt nadrukkelijk bij de partijen zelf. Ook hier is het natuurlijk een ander verhaal als er een uitspraak van de rechter is.
- Vertrouwelijkheid: een mediationproces heeft uitsluitend kans van slagen als beide partijen zich vrij voelen om te praten en alles te vertellen. Hierbij speelt vertrouwelijkheid een belangrijke rol. Alle informatie die men deelt tijdens de sessie en die de ene partij van de conflictpartij hoort, valt onder de geheimhoudingsplicht. Om deze reden kan het zo zijn dat alle betrokkenen een geheimhoudingsverklaring moeten tekenen bij de start van het proces.
- Mandaat: voor een goede uitkomst van de mediation is het van belang dat de juiste personen aan tafel zitten. Dit zijn mensen die bevoegd zijn om besluiten te nemen.
5.2.2 De rol van de mediator
twistpunt
Het is de taak van de mediator om het conflict in kaart te brengen: wat is precies het twistpunt en welke belangen liggen er verborgen achter de standpunten? Vervolgens probeert hij met een serie gesprekken de partijen in het conflict tot elkaar te brengen. De mediator treedt op als gespreksleider. Beide partijen krijgen de kans hun verhaal te doen:
- Welk gevoel brengt het conflict teweeg?
- Welke zorgen leven er?
- Welke belangen spelen een rol?
- Welke oplossing zou er mogelijk zijn?
Het MfN-register van de Mediatorsfederatie Nederland is het Nederlandse kwaliteitsregister voor mediators. Bezoek mfnregister.nl voor meer informatie. Ook de website gecertificeerdemediatiors.nl kan handig zijn.
Klik
Het is belangrijk dat beide partijen een ‘klik’ hebben met de mediator. Besteed hier dus voldoende tijd aan. Het helpt als beide partijen het gevoel hebben dat ze de mediator zelf hebben gekozen. Dat is bevorderend voor de motivatie om met elkaar het gesprek aan te gaan en een oplossing te zoeken.
4.2.3 Keuze van een mediator
geschil op zich
theorie
Welke conflictpartij kiest eigenlijk de mediator? Deze keuze kan soms al tot een geschil op zich leiden. Idealiter maken de partijen gezamenlijk de keuze. Bijvoorbeeld door met meerdere mediators een gesprek te hebben, waarna de partijen gezamenlijk een besluit nemen. Dit is vooral mooi in theorie, want er zijn helaas veel verhalen uit de praktijk waarin de keuze voor een mediator nogal ingewikkeld bleek en zelfs uitgroeide tot een nieuw conflict.
Inspanning en commitment
oprecht
Mediation werkt alleen als beide partijen oprecht inspanning leveren om eruit te komen. Realiseer u dus dat er commitment nodig is van beide partijen en dat mediation op vrijwillige basis moet plaatsvinden. Spreek bijvoorbeeld af dat een partij niet zonder meer kan weigeren als de ander een mediator aandraagt.
Mogelijke partijdigheid
Vaak is de partijdigheid van de mediator punt van discussie. Een van beide partijen twijfelt toch over de vraag of de mediator wel echt onafhankelijk is. Als u een mediator kiest met een MfN-registratie mag u ervan uitgaan dat hij onpartijdig zal opereren. Onafhankelijkheid is namelijk één van de uitgangspunten van de MfN.
Klachten over de mediator
twijfelen
fout
Mocht men tijdens het mediationproces toch twijfelen aan de onpartijdigheid van de mediator, dan is de mediation op elk moment te beëindigen. Dit is één van de voorwaarden die is genoemd in de mediationovereenkomst die men ondertekent. Maakt de mediator een fout, dan kan een partij ook nog overwegen om een klacht in te dienen.
Voorwaarden voor mediation
onderhandelingsruimte
Mediation leent zich voor uiteenlopende onderwerpen. Met name vraagstukken die liggen in de samenwerkingsrelatie of inhoudelijke onderwerpen zijn vaak goed op te lossen via mediation. De vraag of mediation van toepassing kan zijn, zit hem echter vooral in de volgende voorwaarden:
- Beide partijen zijn bereid om met elkaar om tafel te gaan zitten over het onderwerp.
- Beide partijen hebben voldoende mogelijkheden om elkaar iets te bieden: er is onderhandelingsruimte.
Ook als het conflict zeer heftig is, kan men overwegen om mediation in te zetten. Een eerste gespreksonderwerp kan dan bijvoorbeeld zijn: hoe komen we weer (vrijwillig) met elkaar in gesprek?