8.3 In welke situaties?
scenario’s
organisatie
Dat de werkgever aansprakelijk is voor arbeidsongevallen die op de werkvloer plaatsvinden, moge duidelijk zijn. Maar werknemers kunnen ook slachtoffer worden van een arbeidsongeval terwijl ze zich niet op hun eigen werkplek bevinden. Ook dan zijn er situaties waarin de werknemer de werkgever aansprakelijk kan stellen voor de schade. U kunt bijvoorbeeld denken aan de volgende scenario’s:
- Ook ongevallen op een andere plek dan de werkplek kunnen gelden als arbeidsongeval: in de kantine, op de parkeerplaats of een braakliggend stuk van een bouwterrein.
- Ongevallen die plaatsvinden als de werknemer voor zijn werk onderweg is, bijvoorbeeld naar een klant of een leverancier. Let op: woon-werkverkeer valt hier dan weer niet onder.
- Als een werknemer thuiswerkt. De zorgplicht van de werkgever geldt dan ook. Als door de arbeidsomstandigheden op de werkplek een ongeval plaatsvindt, kan hij daarvoor aansprakelijk worden gesteld. Dit geldt overigens niet automatisch voor het hele huis.
- Bij ongevallen tijdens bedrijfsuitjes, -feesten of bijvoorbeeld sportactiviteiten. Of een rechter hem aansprakelijk acht, hangt onder meer af van de vraag of de werknemer verplicht deelnam en in hoeverre de werkgever de organisatie op zich heeft genomen. In het kader op de volgende pagina leest u hier meer over.
Aansprakelijkheid bij bedrijfsuitjes en -feestjes
jurisprudentie
Wie is er aansprakelijk als een werknemer tijdens een bedrijfsuitje gewond raakt? Als de schade geen gevolg is van opzet of bewuste roekeloosheid, is uw werkgever in principe aansprakelijk voor de schade die een werknemer lijdt tijdens het werk. Een bedrijfsuitje valt niet onder het uitvoeren van werkzaamheden, maar uit jurisprudentie blijkt dat rechters dit wel ook zo kunnen classificeren.
Veiligheidsmaatregelen
bedrijfsbelang
Een rechter kan antwoorden op deze vragen meewegen:
- Was de werknemer (expliciet of impliciet) verplicht deel te nemen aan de activiteit? De rechter neemt al snel een verplichte deelname aan. Werknemers kunnen zich meestal moeilijk onttrekken aan een bedrijfsuitje.
- Vond de activiteit plaats op de werkplek of op een externe locatie?
- Vond het bedrijfsuitje plaats tijdens of buiten werktijd?
- Was het uitje uitsluitend voor het plezier of speelde het bedrijfsbelang ook mee? Let op: teambuilding kunt u al zien als bedrijfsbelang.
De werkgever moet kunnen aantonen dat hij voldoende veiligheidsmaatregelen heeft getroffen. Dat is ook het geval als hij een evenementenbureau inschakelt, dan moet hij afspraken maken over veiligheid en nagaan of het bureau zich hier tijdens de activiteit aan houdt.
Gezagsverhouding
Daarnaast geldt de werkgeversaansprakelijkheid niet alleen voor werknemers die echt een arbeidsverhouding hebben met de werkgever. Ook als uw werkgever een gezagsverhouding heeft ten opzichte van niet-werknemers, is hij aansprakelijk voor arbeidsongevallen. Werkt uw organisatie bijvoorbeeld met stagiairs, uitzendkrachten of vrijwilligers? Ook in deze situaties is er sprake van een gezagsverhouding.
Uitzendkrachten
inlener
Bij uitzendkrachten is de gezagsverhouding bepalend voor de aansprakelijkheidsvraag bij een arbeidsongeval. Daarbij is belangrijk wie de opdrachten geeft op de werkplek. Dat is meestal diegene die de uitzendkracht inleent, uw werkgever dus. Deze inlener is dan verantwoordelijk voor de veiligheid van de uitzendkracht. Werkt u met uitzendkrachten die hun opdrachten van iemand in uw organisatie krijgen, dan kunt u eventuele schade na een arbeidsongeval niet verhalen op het uitzendbureau.
Extra aandacht voor uitzendkrachten
voorlichting
Voor u als arboprofessional zijn uitzendkrachten een belangrijk punt van aandacht. Als uw organisatie regelmatig nieuwe krachten verwelkomt die bepaalde teams of afdelingen gedurende een paar dagen of misschien een langere periode ondersteunen, is het belangrijk dat deze uitzendkrachten een goede voorlichting krijgen.
Koppelen
koppelen
Uitzendkrachten moeten weten welke risico’s ze lopen op de werkplek en welke maatregelen u heeft genomen om deze risico’s te verkleinen of weg te nemen. Leg duidelijk uit aan welke veiligheidsmaatregelen de uitzendkrachten zich moeten houden en controleer of de informatie is begrepen. Eventueel kunt u bespreken met de leidinggevende van de desbetreffende afdeling of het mogelijk is om het risico op ongelukken te verkleinen door elke uitzendkracht te koppelen aan een meer ervaren werknemer.
Zzp’ers
Een zzp’er werkt niet onder gezag van een opdrachtgever. Maar deze is wel aansprakelijk voor ongevallen vanwege ondeugdelijkheid van beschikbaar gestelde arbeidsmiddelen. Denk aan een schilder op een rolsteiger van uw organisatie.