8.1 Aansprakelijkheid juridisch bekeken

uitgangspunt

Het uitgangspunt van de zorgplicht maakt dat de werknemer een goede positie heeft als hij betrokken raakt bij een arbeidsongeval. Dat komt door de verhouding tussen werkgever en werknemer.

8.1.1 Zorgplicht

zorgplicht

Omdat bij de relatie tussen werkgever en werknemer sprake is van een gezagsverhouding, én de werkgever wettelijk verplicht is om de veiligheid en gezondheid van de werknemer bij de uitvoering van zijn werk te beschermen, is de werkgever in principe aansprakelijk voor schade die de werknemer lijdt bij een arbeidsongeval. Deze plicht vloeit onder meer voort uit de zorgplicht van de werkgever. Die is vastgelegd in artikel 7:658 van het Burgerlijk Wetboek (BW).

Arbowet

In de Arbowet staat in artikel 3: ‘De werkgever zorgt voor de veiligheid en de gezondheid van de werknemers inzake alle met de arbeid verbonden aspecten en voert daartoe een beleid dat is gericht op zo goed mogelijke arbeidsomstandigheden (…).’

wettekst

Ook op basis van deze wettekst kunt u opmaken dat de werkgever een zorgplicht heeft naar zijn werknemers. Maar als het gaat om aansprakelijkheid bij een arbeidsongeval kijkt de rechter in eerste instantie naar de zorgplicht uit het Burgerlijk Wetboek. De Arbowet verplicht de werkgever weliswaar om te zorgen voor veilige en gezonde arbeidsomstandigheden, maar gaat verder niet in op aansprakelijkheid.

Goed werkgeverschap

BW

verzekering

Behalve de zorgplicht uit 7:658 BW speelt bij aansprakelijkheid ook artikel 7:611 BW een rol. Dit artikel gaat over goed werkgeverschap. De werkgever heeft de wettelijke plicht om zich naar de werknemer als een goede werkgever te gedragen. Bij arbeidsongevallen interpreteert de rechter dit artikel vooral als plicht voor de werkgever om een behoorlijke verzekering af te sluiten voor zijn werknemers. Dat kan onderdeel zijn van de gangbare AVB-polis, de aansprakelijkheidsverzekering bedrijven.

vergoeden

Risicovolle arbeidsorganisaties sluiten een speciale verzekering af. Dat is soms een verplichting in de cao. Een optie is de indirecte verzekering. De werkgever sluit die af ten behoeve van werknemers, die een eventuele claim direct aan de verzekeraar richten. Zonder verzekering moet de werkgever de schade van de werknemer vergoeden zoals bij een behoorlijke verzekering zou zijn gebeurd.

8.1.2 Vermogensschade

inkomsten

Bij schade draait het niet alleen om directe kosten, maar ook om schade die later uit het ongeval voortvloeit. Soms is dat erg ingewikkeld, maar lang niet altijd. Het gemakkelijkst is de vermogensschade vast te stellen. Hierbij gaat het om kosten die de werknemer moet maken, maar ook om inkomsten die hij misloopt door het ongeval, ook op de langere termijn. Als een werknemer betrokken raakt bij een arbeidsongeval, kan de schade voor hem persoonlijk aanzienlijk zijn. Hierbij moet u denken aan:

• medische kosten die de werknemer moet maken (in ieder geval het eigen risico bij de verplichte zorgverzekering);
• externe verzorging die de medewerker thuis nodig heeft;
• het feit dat werknemer tijdelijk of blijvend niet of maar gedeeltelijk kan werken en daardoor inkomsten misloopt;
• de promotiekansen en loopbaanmogelijkheden van de werknemer die zijn gedaald;
• dingen die hij in zijn vrije tijd niet meer kan doen, zoals zijn hobby’s beoefenen of sporten.

8.1.3 Immateriële schade

gederfde 
levensvreugd

Het is ook mogelijk dat een werknemer immateriële schade lijdt als gevolg van een arbeidsongeval, bijvoorbeeld in de vorm van ‘gederfde levensvreugd’ – zoals dat in juridische termen wordt genoemd.

Een fanatiek amateurzeiler die op het werk zijn hand verliest, kan mogelijk zijn oorspronkelijke functie niet meer uitvoeren. De werkgever zal hem dan moeten helpen met het zoeken naar een andere functie. In eerste instantie binnen de organisatie en als dat niet lukt, moet hij ook naar mogelijkheden buiten de eigen organisatie uitkijken.

Olympische Spelen

Maar het arbeidsongeval kan meer gevolgen hebben dan alleen voor werk. Want wat als deze fanatieke amateurzeiler aan het trainen was voor de Olympische Spelen? Die droom valt in duigen en bovendien is de kans dat hij ooit nog goed kan zeilen met één hand een stuk kleiner. Het arbeidsongeval heeft dan dus meer gevolgen dan alleen voor het werk. De geestelijke klap is dan ook groot.

Redelijk en billijk

civiel proces

Het Juridisch Loket

Een vergoeding voor immateriële schade stelt de rechter vast naar redelijkheid en billijkheid. Bovendien zal hij kijken naar vergelijkbare rechtszaken. Dit is voor u dus moeilijk om te voorspellen. De getroffene of nabestaande kan de schade via een civiel proces proberen te verhalen. Hij moet dan zelf de rechter inschakelen. Tijdens het proces mag het slachtoffer de rapportage van Inspectie SZW gebruiken. En onder bepaalde voorwaarden is het ook mogelijk om een eventueel proces-verbaal op te vragen bij de officier van justitie. U kunt als arboprofessional de werknemer adviseren om hierover juridisch advies in te winnen, bijvoorbeeld bij Het Juridisch Loket (telefoonnummer: 0900 8020).

Mentale hulp

herstel

huisarts

Een arbeidsongeval kan een groot effect hebben op een slachtoffer. Niet alleen fysiek, maar ook mentaal. Het gaat daarbij niet alleen om het ongeval zelf, maar ook om de nasleep terwijl de werknemer bezig is met zijn herstel. Als een werknemer behoefte heeft om daarover te praten, kunt u als arboprofessional hem doorverwijzen naar één van de volgende partijen:

• Slachtofferhulp Nederland helpt betrokkenen van een verkeersongeval, calamiteit of misdrijf. Meer informatie vindt u op slachtofferhulp.nl.
• De huisarts kan de werknemer helpen bij het verwerken van het ongeval.
• Uw organisatie kan een (bedrijfs)maatschappelijk hulpverlener inzetten om de werknemer te ondersteunen.
• Leidt het ongeval tot een conflict met de werkgever, dan kan de vertrouwenspersoon mogelijk ook een luisterend oor bieden en de werknemer helpen.

Overlijden

aanspraak

Als een arbeidsongeval de dood tot gevolg heeft, kunt u de nabestaanden van de werknemer wijzen op het Schadefonds Geweldsmisdrijven. Bij sommige dodelijke ongevallen kunnen nabestaanden aanspraak maken op een eenmalige financiële vergoeding bij dit fonds. Meer informatie vindt u op schadefonds.nl.