3.2 Overleg met de bestuurder
complex
doordrukken
Voordat uw OR of PVT het advies uitbrengt, moet de bestuurder minimaal één keer met u overleggen over zijn adviesaanvraag. Als het om complexe onderwerpen gaat, is er meestal meer dan één zo’n overleg nodig. Tijdens het overleg kunt u vragen stellen aan de bestuurder om zo een beter beeld te krijgen van zijn voorgenomen besluit. Maar u kunt in dit stadium ook proberen (meer) invloed te krijgen op het voorgenomen besluit.
3.2.1 Invloed
vergaderverslag
De overlegvergadering over het voorgenomen besluit is het uitgelezen moment om wijzigingen en aanvullingen op de plannen voor elkaar te krijgen. In een gesprek is het nu eenmaal gemakkelijker om toezeggingen te verkrijgen dan op papier. Via het goedgekeurde vergaderverslag worden de toezeggingen bovendien officieel. Door in het definitieve advies naar deze notulen te verwijzen, maakt u ze tot een onlosmakelijk onderdeel van het voorgenomen besluit.
Vermijd de loopgraven, zoek een oplossing
bereidwilligheid
Voor echt overleg is het nodig dat er meningen, argumenten en visies worden uitgewisseld, liefst met de bereidwilligheid om samen te zoeken naar de beste oplossingen. Neem in de voorbereiding dus liever geen definitieve standpunten in, want dan stort u zichzelf in een loopgravenoorlog. Bepaal wel wat uw OR met het overleg wil bereiken. Wat wilt u aan het voorgenomen besluit gewijzigd of toegevoegd zien?
Wensenlijstje
toezegging
Een goed voorbereide OR of PVT komt met een duidelijk wensenlijstje naar een overlegvergadering. Hij weet welke punten hij gewijzigd wil zien. Of misschien wil uw OR het hele voorgenomen besluit wel van tafel krijgen. Probeer in het overleg of de overleggen over adviesaanvragen zo veel mogelijk punten om te zetten in concrete toezeggingen van de bestuurder. Elk onderhandelingsproces draait om geven en nemen. Dus houd er rekening mee dat een handige bestuurder alleen toezeggingen doet als de OR op zijn beurt zich in ieder geval in woord wil committeren aan zaken die voor hem essentieel zijn.
3.2.2 Uw positie verbeteren
verplicht
Sommige ondernemingsraden hebben er vaak mee te maken: de bestuurder ziet de adviesaanvraag als een verplicht nummer, maar eigenlijk staat zijn mening al vast. Als het dan gaat om een voorgenomen besluit waar uw raad of PVT ernstige bezwaren tegen heeft, zult u moeten zoeken naar middelen waarmee u uw positie versterkt.
Uw instelling bepaalt onderhandelingsresultaat
twijfelen
Helaas zijn er nogal wat ondernemingsraden die aan zichzelf en hun machtspositie twijfelen. ‘Of we nu voor of tegen zijn, de bestuurder is de baas en voert zijn voorgenomen besluit toch wel door!’ Met zo’n instelling kunt u het de bestuurder niet kwalijk nemen dat hij slecht naar uw raad luistert. Kijk dus altijd goed naar de instelling van uw ondernemingsraad of PVT. Invloed uitoefenen begint met het nodige zelfrespect.
Meerwaarde
sterke punten
Een vastberaden OR heeft vaak wel alle aandacht van de directie. Niet uit angst, maar omdat zo’n OR meer te vertellen heeft. Uw adviezen zijn dan niet alleen noodzakelijk, maar hebben ook een meerwaarde voor de bestuurder. Zorg dat u weet waar de sterke punten van uw raad liggen. Handel daarbij op de eerste plaats vanuit uw rol als vertegenwoordiger van de achterban. Weet wat uw rechten en bevoegdheden zijn, aarzel niet om daarvan gebruik te maken als het nodig is, maar maak niet van alles een halszaak.
Uw raad heeft altijd nog een beroepsprocedure achter de hand. Maar hiermee zet u de verhoudingen meestal voor lange tijd op scherp. Beschouw zo’n procedure dus als laatste redmiddel, als u er samen echt niet uitkomt.
Draagvlak
Bij grote organisatorische veranderingen is uw OR een belangrijke partner voor de bestuurder. Want wat u hem naast uw ideeën kunt bieden, is draagvlak binnen de organisatie voor zijn voorgenomen besluit. Het doordrukken van een besluit tegen de uitdrukkelijke wens van degenen die erbij betrokken zijn, is vragen om problemen. Als een besluit in overleg met de OR tot stand is gekomen, zal een groot deel van de achterban het accepteren. Overleg dus goed met die delen van de achterban die met het voorgenomen besluit te maken krijgen. Want hoe meer werknemers er achter uw standpunt staan, hoe sterker u staat in het overleg.
De OR en PVT vertegenwoordigen ook stafleden en leidinggevenden. Toch worden deze mensen vaak vergeten. Hoe kijken zij tegen de plannen aan? Probeer samen op te trekken bij ongewenste ontwikkelingen.
Toezichthouder
toezicht
Veel bestuurders zijn onderworpen aan één of andere vorm van toezicht door een hogere instantie. In het geval van een non-profitorganisatie is dat vaak het bestuur of de raad van toezicht; in de profitsector de raad van commissarissen of de raad van bestuur. Bij een diepgaand verschil van inzicht over een belangrijke kwestie loont het soms de moeite om de toezichthouder te betrekken bij de kwestie.
Een goed functionerende OR of PVT heeft altijd een lijntje naar de toezichthouder. Goed contact met de toezichthouder kan tijdens adviesaanvragen goed van pas komen.
Externe partijen
vakbond
media
Openlijke samenwerking met de vakbond is een sterk middel om het standpunt van de ondernemingsraad kracht bij te zetten. Het op deze manier naar buiten brengen van een probleem benadrukt de ernst ervan. Een andere optie is het inschakelen van de (lokale) media. Bij uitgelekte problemen kunt u wachten totdat de pers contact met u opneemt, maar u kunt ook zelf een persbericht uitsturen. Het is een krachtig middel om druk uit te oefenen, maar let op: een golf van publiciteit is moeilijk in de hand te houden en kan zich gemakkelijk tegen u richten.
De invloed van de PVT
kwaliteit
Een PVT heeft een ‘zwak’ adviesrecht. De PVT heeft daarom niet de mogelijkheid om in beroep te gaan tegen een definitief besluit van de werkgever. De PVT moet het dus hebben van de kwaliteit van haar advies en van de mate waarin zij de directie weet te overtuigen. Een voordeel voor de PVT is dat in een kleine onderneming de bestuurder meestal veel waarde hecht aan het gevoel van eenheid. Hij zal besluiten er dus niet zomaar doordrukken. Bovendien heeft een bestuurder van een kleine onderneming vaak zelf al veel contact met de achterban. Ook dat biedt mogelijkheden om invloed uit te oefenen.