8.3 De dramadriehoek
drie rollen
Wat in alle communicatiemomenten met stakeholders noodzakelijk is – naast het communiceren in een zo groot mogelijke open ruimte – is het voorkomen van de dramadriehoek. Dit managementmodel bestaat uit drie rollen: de aanklager, de redder en het slachtoffer.
Belandt u met uw communicatie in de dramadriehoek, dan nemen de verschillende betrokken partijen allemaal één van deze rollen in. Hierdoor versterken zij ook de rol die de ander heeft, en vice versa.
Negatief
op lange termijn
burn-out
overmacht
Hoewel het op korte termijn, voor dat éne communicatiemoment, misschien een voordeel kan opleveren om één van de rollen aan te nemen, is het effect op lange termijn altijd negatief. Stel nu dat het maken van de blauwe knop vertraging oploopt, omdat er een belangrijke medewerker van de leverancier ziek is geworden en deze de knop nu niet meer op tijd kan afmaken.
- In de rol van aanklager zult u de leverancier beschuldigen. Hij had dit moeten zien aankomen en al eerder maatregelen moeten nemen. U had namelijk al lang en breed gezien dat deze medewerker tegen een burn-out aan zat, en de leverancier had hem dus nooit zo moeten pushen. De leverancier moet nu dus maar voor de kosten opdraaien en naar u luisteren, om dit soort situaties in de toekomst te voorkomen.
- In de rol van redder zult u direct met oplossingen komen om het probleem van de uitgevallen medewerker te verhelpen. U doet het zelf wel, of u heeft al een andere medewerker in gedachten die kan leveren.
- Of kruipt u in de rol van slachtoffer, en vraagt u terneergeslagen om hulp? Hoe nu verder, want dit is natuurlijk pure overmacht en u kunt er ook helemaal niets aan doen. Met andere woorden: u bent een even groot slachtoffer van de ziekte als de zieke zelf, en u legt de bal vooral bij de ander.
Beschadigen
U raadt het al: geen van deze rollen is op de lange termijn effectief. Het zal de relatie die u met de leverancier heeft beschadigen, en het is heel lastig om tot een structurele oplossing te komen.
Zeker bij langlopende projecten zal het ook niet de enige keer zijn dat er een belangrijke medewerker ziek wordt, met gevolgen voor te behalen deadlines.
Onbewust
pijlen
versterkt
Belangrijk om te onthouden is dat het aannemen van een rol in de Dramadriehoek bijna altijd onbewust gebeurt, en bovendien vaak met goede bedoelingen. U wilt als projectleider bijvoorbeeld onbewust vooral voorkomen dat u de schuld krijgt van de vertraging. U wilt het project tenslotte zo snel mogelijk tot een goed einde brengen. Met het aannemen van één van de rollen in de dramadriehoek richt u uw pijlen automatisch op een ander. Maar als u eenmaal in een patroon van communiceren vanuit één van de rollen in de dramadriehoek bent beland, is het gevaar groot dat dit met elk communicatiemoment verder versterkt wordt.
Metacommunicatie
Door metacommunicatie, het communiceren over de manier waaróp er gecommuniceerd wordt, kunt u de rollen van de dramadriehoek inzichtelijk maken. Dit helpt om ruimte te creëren om anders te communiceren.
Neem eens een voorbeeld aan de pers
status
Journalisten geven doorgaans een objectieve en onafhankelijke rapportage van situaties, feiten en cijfers. Als u moet rapporteren aan een stuurgroep, opdrachtgever, leverancier of welke stakeholder dan ook, moet u – net als de pers doet – de open ruimte zo groot mogelijk maken, en daarmee de communicatie effectiever.
Nieuwsgierig
Wees open en eerlijk over de status. Val anderen niet aan (aanklager), zet uzelf niet neer als slachtoffer en kom niet ongevraagd met oplossingen (redder). Wees nieuwsgierig naar de meningen, ideeën en gevoelens van de stakeholders bij wat u rapporteert. Dit voorkomt niet alleen dat u in de dramadriehoek belandt, de winnaarsdriehoek ligt dan zelfs binnen handbereik.