7.3 Werknemersparticipatie

voordelen

Als werkgevers besluiten om werknemers extra te gaan belonen, is financiële werknemersparticipatie een goede optie. Werknemersparticipatie heeft meerdere voordelen:

• aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden voor nieuw personeel en het behoud van bestaand personeel;
• minder vermogensongelijkheid;
• meer innovatie, productiviteit en betrokkenheid;
• afhankelijk van de vorm meer zeggenschap.

financiële ­risico’s

Werkgevers moeten wel wijzen op de financiële risico’s van deze werknemersparticipaties (met uitzondering van een winstdelingsregeling). Een werknemer met aandelen moet er rekening mee houden dat de waarde van zijn aandelen kan veranderen, in positieve én negatieve zin. Een werkgever kan de risico’s voor werknemers beperken, een goede voorbereiding is daarom ook erg belangrijk.

7.3.1 Winstdeling

aantrekkelijk

Winstdeling is een aantrekkelijke arbeidsvoorwaarde. Het is een manier voor werkgevers om zich te onderscheiden. Er zijn verschillende manieren waarop een organisatie de winstdelingsregeling kan vormgeven.

Grondslag

evenredig aandeel

Bij een winstdeling krijgen werknemers een evenredig aandeel in de winst als beloning voor hun gezamenlijke inspanningen. De grondslag voor deze winstdeling kan verschillen per organisatie. De meest voorkomende mogelijke grondslagen zijn: fiscale winst, boekwinst, operationele winst, commerciële winst en dividend.

Kiezen

vast bedrag of percentage

Een organisatie kan kiezen voor een vast bedrag of een percentage. Als een werkgever kiest voor een vast bedrag, moet hij vastleggen bij welk minimumbedrag aan winst hij overgaat tot een uitkering. Besluit een organisatie om een percentage van de winst uit te keren, dan heeft dat als voordeel dat de winstdeling hoger is als de winst stijgt.

7.3.2 Aandelen

mede-eigenaar

zeggenschap

Een werkgever kan ook besluiten om de werknemers te laten participeren door de uitgifte van aandelen. Werknemers worden dan mede-eigenaar van de organisatie en kunnen van de winst profiteren via dividend of aandelenverkoop (winstrecht). In tegenstelling tot winstdeling wordt dit gezien als ‘echte’ financiële participatie. Met een aandeel hebben werknemers ook zeggenschap over de organisatie (stemrecht). In de algemene vergadering kunnen aandeelhouders stemmen over bepaalde besluiten. Werknemers hebben op die manier invloed op de beslissingen.

Fiscaal

belast loon

Het verstrekken van aandelen heeft ook fiscale gevolgen. De werkgever zal de waarde van de aandelen (verminderd met de koopprijs) op het moment van verstrekken als belast loon in de loonheffingen moeten aanmerken. Dit is slechts anders als de verstrekking (maximaal één maandloon) als een vrijgestelde diensttijdverstrekking (voor 25 of 40 dienstjaren) is aan te merken. Is dat niet mogelijk, dan kan de werkgever de aandelenverstrekking alsnog onbelast laten door deze als eindheffingsloon ten laste van de vrije ruimte van de werkkostenregeling te brengen. Dat mag alleen als dat niet ongebruikelijk is.

7.3.3 Aandelenopties

recht

start-up

heffings­moment

Bij de verstrekking van aandelenoptierechten aan werknemers krijgen zij het recht – geen plicht – om binnen een bepaalde periode tegen een vooraf bepaalde prijs (de zogenoemde uitoefenprijs) één of meer aandelen of daarmee gelijk te stellen rechten in de organisatie te kopen. Wordt het aandeel meer waard dan de afgesproken uitoefenprijs, dan is het interessant om de optie te gebruiken. Werknemers ontvangen deze rechten meestal gratis of tegen een gereduceerde prijs. Het zijn vaak werknemers van start-ups die deze aandelenopties ontvangen in plaats van loon.

Fiscaal

Sinds 1 januari 2023 is het heffingsmoment bij uitoefening van werknemersopties verlegd naar het moment dat de werknemer de met de optie aangekochte aandelen kan verhandelen. Hierbij geldt wel dat het moment uiterlijk vijf jaar na de uitoefening (of na de beursgang als de onderneming nog niet beursgenoteerd was) van de opties ligt. De werkgever moet dan de waarde ‘in het economisch verkeer’ van de aandelen in de loonheffingen betrekken.

7.3.4 Certificaten van aandelen

verbonden met aandeel

De participatie van de werknemers kan ook in de vorm van certificaten van aandelen. Een certificaat van een aandeel is een waardepapier dat verbonden is met een aandeel. Het volgt een aandeel in zijn waarde (koers) en levert een gelijke opbrengst als het onderliggende aandeel (dividend).

Stemrecht

recht op winst

Werknemers worden via een stichting administratiekantoor (STAK) certificaathouder en krijgen recht op de winst over de betreffende aandelen. Het stemrecht op basis van de aandelen ligt bij het bestuur van de STAK. Als werknemers geen deel uitmaken van dat bestuur, is hun invloed beperkt. Ook het vergaderrecht kan ontbreken. De fiscale gevolgen komen overeen met die van de aandelen (zie paragraaf 7.3.2).

7.3.5 Stock appreciation rights (SAR’s)

geen mede-eigenaar

Hierbij heeft een werknemer geen echt aandeel, maar krijgt hij een bonus die verbonden is aan de waarde(ontwikkeling) van de aandelen (vorderingsrecht). Met een SAR is een werknemer geen mede-eigenaar van de organisatie en kan daardoor ook geen invloed uitoefenen.

Werking

Hoe werkt een SAR? Op het moment van het toekennen aan de werknemer wordt de waarde van de SAR bepaald. Stel dat de waarde overeenkomt met 1% van de aandelen (€ 10.000) van de organisatie (waarde organisatie is € 1 miljoen). Na vijf jaar besluit de werknemer om de SAR uit te oefenen. Stel dat de organisatie dan € 2 miljoen waard is en de SAR dan € 20.000. De werknemer maakt dan aanspraak op de waardeontwikkeling van € 10.000 (€ 20.000 -/- € 10.000).