5.5 Nederlandse Arbeidsinspectie
waarschuwing
De Nederlandse Arbeidsinspectie controleert of organisaties de Arbowet (op de juiste manier) toepassen. Inspecteurs komen onder andere langs als iemand een klacht indient. Zij kunnen waarschuwingen geven, eisen stellen en boetes uitdelen als er sprake is van overtredingen van de arbowetgeving. Om ervoor te zorgen dat u de Arbowet goed toepast, heeft de Arbeidsinspectie een hulpmiddel gemaakt waarmee u volgens de eerdergenoemde stand van de wetenschap en techniek zelf kunt beoordelen of uw beleid in orde is.
Aan de hand van de zelfinspectie kunt u zelf beoordelen of uw beleid voldoet aan de wettelijke eisen en de stand van de techniek. U vindt de tool via zelfinspectie.nl/zelfinspecties/werkdruk-en-ongewenst-gedrag
Vragen uit de zelfinspectietool
aandacht
ingrijpen
anoniem
opvang en nazorg
evaluatie
Hieronder vindt u vragen uit de zelfinspectie pesten, seksuele intimidatie en discriminatie in de organisatie.
In de vragenlijst hierboven komt de vertrouwenspersoon een aantal keren voor. Vraag 6 gaat expliciet in op de vraag of er een vertrouwenspersoon aanwezig is, terwijl dit nu nog nergens in de wet staat. De Arbeidsinspectie ziet het dan ook als stand van de techniek dat elke organisatie een onafhankelijke persoon in kan zetten bij wie werknemers in vertrouwen hun verhaal kunnen doen over ongewenst gedrag.
Beoordeling Nederlandse Arbeidsinspectie
alternatief
aanwijzing
De Arbeidsinspectie beoordeelt bij de afwezigheid van een vertrouwenspersoon de alternatieve maatregelen die uw organisatie heeft genomen. Ze moeten een gelijkwaardige bescherming bieden. De Arbeidsinspectie geeft in de toelichtende tekst aan dat een vertrouwenspersoon zowel intern als extern kan zijn en dat hij vakbekwaam moet zijn, onafhankelijk en benaderbaar. Het is belangrijk dat werknemers de vertrouwenspersoon makkelijk kunnen vinden. Op al deze punten kan de Arbeidsinspectie aanwijzingen geven of eisen stellen. Heeft uw organisatie geen vertrouwenspersoon? Dat komt u niet direct op een boete te staan, omdat deze eis niet letterlijk in de Arbowet staat.
Het is wel de ‘stand van de professionele dienstverlening’ en bovendien zijn er branches die de vertrouwenspersoon expliciet in hun arbocatalogus hebben opgenomen. Ook zijn er zelfs branches die vertrouwenspersonen hebben aangesteld voor de werknemers in de branche.
Klachtenregeling
duidelijk
Bij vraag 8 vraagt de Arbeidsinspectie expliciet naar een klachtenregeling, zodat werknemers weten hoe ze een klacht kunnen indienen tegen iemand die ongewenst gedrag heeft vertoond. Ook hier geldt: dit staat niet letterlijk in de Arbowet, maar het wordt wel van uw organisatie verwacht volgens de stand van de techniek. Met vraag 9 bedoelt de Arbeidsinspectie dat duidelijk is hoe een organisatie slachtoffers van ongewenst gedrag opvangt en hoe deze nazorg ontvangen. Uiteraard is de rol van de vertrouwenspersoon hierbij cruciaal, want die doet de eerste opvang.
Zelf kijken door de ogen van een inspecteur
actiepunten
U kijkt tijdens de zelfinspectie naar uw organisatie zoals een inspecteur van Nederlandse Arbeidsinspectie dat ook doet. Is iets niet in orde, dan geeft de tool een lijst met actiepunten waarmee u de problemen in uw organisatie kunt aanpakken. De Arbeidsinspectie handhaaft op een aantal praktisch toepasbare maatregelen die de werkgever moet treffen bij preventie van ongewenst gedrag en de opvang van een werknemer die er toch mee te maken heeft gekregen. Eén van de maatregelen is het aanstellen van één of meerdere vertrouwenspersonen.
Ongewenst gedrag altijd in RI&E
RI&E
hulpverlener
De Nederlandse Arbeidsinspectie gaat ervan uit dat er altijd een risico kan ontstaan op ongewenst gedrag als mensen samenwerken. Bijna elke organisatie moet dan ook ongewenst gedrag opnemen in de RI&E. De Arbeidsinspectie maakt bij ongewenst gedrag onderscheid tussen pesten, (seksuele) intimidatie en discriminatie in de organisatie enerzijds en agressie en geweld door derden anderzijds. Bij geweld door derden kunt u denken aan omstanders die agressief zijn tegen ambulancemedewerkers. Eén op de drie hulpverleners krijgt nog altijd te maken met een vorm van agressie of geweld. Ondanks campagnes als ‘Blijf van onze hulpverleners af’, de invoering van supersnelrecht en zwaardere straffen voor daders blijft het aantal werknemers dat met geweld en agressie te maken krijgt hoog.
Verplicht
goedgekeurd
Hoewel de vertrouwenspersoon nog niet verplicht is, is er wel een wetsartikel in aantocht die deze verplichting regelt. In artikel 13a van de Arbowet is dit uitgewerkt. In mei 2023 heeft de Tweede Kamer dit artikel goedgekeurd. Maar de Eerste Kamer heeft het nog niet in behandeling genomen. U doet er goed aan wel vast naar dit artikel te handelen.