2.5 Risicobeheersing
kans en effect
Na de inventarisatie van knelpunten is het noodzakelijk de risico’s in te schatten. Veiligheid draait immers om het beheersen van risico’s. Het gaat bij risico’s in de werksituaties om ongewenste effecten in combinatie met de kansen daarop. Kans en effect krijgen pas waarde door het begrip scenario (situatie). Een scenario is een opeenvolging van gebeurtenissen in de tijd. Er zijn drie belangrijke vragen:
drie vragen
Het kan gaan om kortetermijneffecten, waardoor direct schade ontstaat. Een ontploffing is daar een goed voorbeeld van. De drie vragen kunnen ook leiden tot effecten op lange termijn, zoals blootstelling aan een gevaarlijke stof. De werknemer kan dan pas jaren later ziek worden.
2.5.1 Hulpmiddel bij inschatten risico’s
Kinney & Wiruth
Een hulpmiddel voor het bepalen van de grootte van het risico is de methode Kinney & Wiruth. Let op: deze veelgebruikte rankingmethode in de arbeidsveiligheid voor het wegen van risico’s wordt veelal ten onrechte de methode van Fine & Kinney genoemd. Het werkt als volgt. Bereken de risicoscore volgens de formule risico (R) = effect (E) x blootstelling (B) x waarschijnlijkheid (W).
Parameters
Bij deze methode moeten u drie parameters vaststellen:
- de waarschijnlijkheid dat het risico optreedt (W);
- de frequentie van blootstelling aan het risico (B);
- de grootte van de schade als het risico optreedt, het effect (E).
Om de berekening juist uit te voeren, moet u cijfers invullen. Het lijkt lastig om cijfers te koppelen aan een risico, maar dat is het dankzij de methode ‘Kinney & Wiruth’ niet. Iedere factor is namelijk ingedeeld en gekoppeld aan cijfers, zoals u in de volgende tabellen ziet.
2.5.2 Waarschijnlijkheid
verwachting
De waarschijnlijkheidsfactor W is de (wiskundige) kans dat een incident zich voordoet. De factor geeft de verwachting weer en krijgt een referentiecijfer van 0.1 tot 10 toegekend.
W | Waarschijnlijkheid dat een incident of ongeval gebeurt |
0.1 | Bijna niet denkbaar, virtueel onmogelijk |
0.2 | Praktisch onmogelijk |
0.5 | Denkbaar, maar zeer onwaarschijnlijk |
1 | Onwaarschijnlijk, maar mogelijk in grensgevallen |
3 | Ongewoon, maar mogelijk |
6 | Zeer goed mogelijk |
10 | Kan verwacht worden, bijna zeker |
2.5.3 Blootstellingsfactor
duur
De blootstellingsfactor (B in de formule) geeft een idee van de blootstellingsduur aan het risico. De waardeschaal van de blootstellingsfactor gaat van 0.5 tot 10. Uiteraard moet er eerst een blootstelling zijn om dit model te gebruiken.
B | Blootstellingsfrequentie |
0.5 | Zeer zelden |
1 | Enkele malen per jaar |
2 | Maandelijks |
3 | Wekelijks of incidenteel |
6 | Dagelijks tijdens werkuren |
10 | Voortdurend |
2.5.4 Ernst of effect
schade
De factor ernst of effect (E in de formule), geeft een aanduiding van de mogelijke schade en de gevolgen wanneer het risico zich voordoet. De schaal gaat van 1 tot 100.
E | Ernst of Effect |
1 | Betekenisvol, EHBO vereist |
3 | Tijdelijke arbeidsongeschiktheid |
7 | Ernstige verwondingen met blijvend letsel |
15 | Zeer ernstig, één dode |
40 | Ramp, meerdere doden |
100 | Catastrofaal, vele doden |
2.5.5 Risico-index
formule
Als u de formule toepast met de informatie uit de voorgaande tabellen (W x B X E = R), komt daar een getal uit. Dat getal beoordeelt u aan de hand van de risico-index op de volgende pagina. Vanuit de risico-index kan het risico in drie risicoklassen worden ondergebracht: aanvaardbaar en enig of mogelijk risico, belangrijk en hoog, en zeer hoog risico.
Risicoklasse | Risicoscore | Prioriteit |
1 | R ≤20 | Geen prioriteit (aanvaardbaar risico) |
2 | 20 < R ≤70 | Aandacht vereist (enig of mogelijk risico) |
3 | 70 < R ≤200 | Maatregelen vereist (belangrijk risico) |
4 | 200 < R ≤ 400 | Directe verbetering vereist (hoog risico) |
5 | R > 400 | Werkzaamheden stoppen (zeer hoog risico) |
Voorbeeldberekening
Situatie: Grondstoffenmagazijn waar vrachtwagens worden gelost met de heftruck.Arborisico: aanrijdgevaar voetgangersEffect/Ernst: zeer ernstig = 7Blootstelling: dagelijks = 6Kans/waarschijnlijkheid: goed mogelijk = 67 x 6 x 6 =252, dus is directe verbetering vereist (hoog risico)!