2.2 Opsporen
oorzaken
Het is natuurlijk niet voldoende als u weet wat voor ongevallen zich kunnen voordoen in uw branche. U moet ook weten welke ongevallen zich allemaal in úw organisatie kunnen voordoen en mogelijke oorzaken daarvan. Op basis hiervan kunt u in uw eigen organisatie de risico’s inventariseren en passende maatregelen treffen.
Oorzaken achterhalen
Als u de arbeidsongevallen in uw organisatie onderzoekt en in kaart brengt, kunt u deze op veel verschillende manieren indelen. U kunt bijvoorbeeld kijken naar de ernst van het ongeval of de schade die het heeft veroorzaakt.
Maar het belangrijkste is dat u vaststelt wat de oorzaak en aanleiding ervan waren. Want die informatie is noodzakelijk om uw preventiebeleid aan te scherpen. Pas als u weet wat de oorzaak is van een ongeval of bijna-ongeval, kunt u het risico bij de bron aanpakken.
Zelfinspectie
tool
Er zijn ook gedigitaliseerde hulpsystemen op de markt om oorzaken van bedrijfsongevallen te achterhalen. Zo heeft Inspectie SZW een zelfinspectietool ontwikkeld voor het tegengaan van ongevallen. Deze is te vinden op de website zelfinspectie.nl. De tool heeft aandacht voor middelen, voorlichting, onderhoud en inspectie, en toezicht houden. Meer over de zelfinspectie van Inspectie SZW leest u in paragraaf 9.5.1.
Cijfers over arbeidsongevallen
algemeen
Het voert te ver om hier voor alle branches precies aan te geven welke risico’s het grootst zijn. In het algemeen is het echter zo dat werknemers in de landbouw, vervoer en opslag en industrie de meeste kans lopen te overlijden als gevolg van een arbeidsongeval.
Informatie
voordeel
Inspectie SZW houdt precies bij welke (meldingsplichtige) arbeidsongevallen er gebeuren in welke branches en rapporteert daarover. Hier kunt u ook uw voordeel mee doen. Verder brengt TNO Kwaliteit van Leven jaarlijks de Monitor Arbeidsongevallen uit. Dit rapport is de downloaden op tno.nl. Hier vindt u informatie over de frequentie van bedrijfsongevallen, oorzaken van ongevallen, soorten letsel en risicogroepen.
Oorzaak en aanleiding
bijdragen
basisoorzaak
druppel
valbeveiliging
kans kleiner
De oorzaak van een arbeidsongeval achterhalen, het klinkt eenvoudig. Toch is dat vaak niet het geval, want veel factoren kunnen bijdragen aan het mogelijk maken van een ongeval. Bovendien bent u er zelf meestal niet bij. U kunt de volgende factoren onderscheiden:
- Basisoorzaak: vaak zijn er bij een arbeidsongeval één of meer factoren betrokken die bepalend zijn voor het plaatsvinden van het ongeval. Als u deze factor of factoren wegneemt, kunt u het ongeval voorkomen. Denk hierbij aan het ontwerp van een machine of de kennis van een operator.
- Aanleiding: dit is een factor die veroorzaakt dat een ongeval zich direct voordoet. De voorwaarden voor het ongeval waren al aanwezig, maar deze aanleiding was de druppel. Denk aan het omzeilen van een beveiliging op een machine of werken op hoogte zonder valbeveiliging, omdat de werknemer nog even snel één ding wil afronden en het bevestigen van de valbeveiliging te veel tijd kost.
- Bijkomende factoren: dit zijn factoren die ieder op zich geen arbeidsongeval veroorzaken, maar wel aan het ontstaan of mogelijk maken hiervan bijdragen. Als deze factoren ontbreken, kan het ongeval zich alsnog voordoen, maar wordt de kans daarop wel kleiner. Denk maar aan een medewerker die de taal waarin de veiligheidsinstructie is gegeven niet goed beheerst of een werknemer die met grote haast een klus probeert te klaren en daardoor niet zo zorgvuldig is als gewoonlijk.
Factoren arbeidsongevallen