9.5 Handige hulpjes

overheid

Als u het aantal arbeidsongevallen terug wilt brengen, zijn er allerlei initiatieven en platforms die u kunnen helpen. Zowel de overheid (via arboportaal.nl) als de branches (met hun arbocatalogi) reiken u een helpende hand.

9.5.1 Zelfinspectie

onder de loep

Of er nu een arbeidsongeval bij uw organisatie heeft plaatsgevonden of dat u wilt voorkomen dat uw werknemers slachtoffer worden van een arbeidsongeval: zelfinspectie.nl kan u verder helpen. Via deze website neemt u de veiligheid in uw organisatie onder de loep. Via de zelfinspectie doorloopt u dezelfde stappen als een inspecteur van Inspectie SZW doet bij een controle. U beantwoordt telkens een aantal vragen. Na iedere stap krijgt u een overzicht van in hoeverre uw organisatie aan de regels voldoet. Kunt u nog een stapje extra doen, dan volgt een lijst met actiepunten.

U kunt uw organisatie doorlichten op vier verschillende onderwerpen, namelijk:

• gezond en veilig werken;
• werken met gevaarlijke stoffen;
• werkdruk en ongewenst gedrag;
• eerlijk werken.

Gezond en veilig werken

stappen

datum

instructies

werkplek

klachten 
voorkomen

adviseren

kennis van zaken

Wilt u uw organisatie doorlichten op gezond en veilig werken, dan doorloopt u zes verschillende stappen. Bij elke stap beantwoordt u vragen die zijn voorzien van een duidelijke toelichting.

• RI&E en plan van aanpak: veilig en gezond werken begint met het in kaart brengen van de risico’s op de werkvloer. Dat doet u in de risico-inventarisatie en -evaluatie. Daarin noteert u alle mogelijke risico’s waar een werknemer mee te maken kan krijgen. In het bijbehorende plan van aanpak beschrijft u alle maatregelen, inclusief de datum waarop u elke maatregel wilt hebben uitgevoerd en de medewerker die verantwoordelijk is voor het uitvoeren. In de zelfinspectietool beantwoordt u vragen als ‘Heeft u een RI&E?’ en ‘Actualiseert u de RI&E en het plan van aanpak regelmatig?’
• Veilig en gezond gedrag: vervolgens onderzoekt u of werknemers binnen uw organisatie weten hoe zij op de juiste manier moeten werken. Deze stap zoomt in op voorlichting, instructies en toezicht. U beantwoordt vragen als ‘Werken uw medewerkers altijd veilig en gezond?’ en ‘Heeft u één of meerdere toezichthouders aangewezen die letten op veilig en gezond werkgedrag?’
• Werkomgeving: zelfs als werknemers veilig willen werken, dan gaat dit simpelweg niet als de werkplekken en hulpmiddelen niet veilig zijn. Uw organisatie moet aan veiligheidsvoorschriften en veiligheidseisen voldoen. Voorbeeld van vragen die u beantwoordt, zijn ‘Grijpen de verantwoordelijke medewerkers snel genoeg in bij onveilige situaties?’ en ‘Laat u de risicovolle arbeidsmiddelen periodiek keuren?’
• Contract bedrijfsarts of arbodienst: werknemers in elke organisatie moeten toegang hebben tot een bedrijfsarts. Het kan gaan om een preventief bezoek brengen omdat de werknemer klachten wil voorkomen of een bezoek omdat de werknemer al klachten heeft. Het contract moet voldoen aan wettelijke eisen en u moet er zeker van zijn dat uw bedrijfsarts op de wettelijk voorgeschreven manier werkt. U beantwoordt in de zelfinspectie vragen als ‘Staan de wettelijk verplichte adviestaken van de bedrijfsarts goed in uw contract?’ en ‘Heeft uw bedrijfsarts voldoende tijd voor uw medewerkers?’
• Preventiemedewerker: elke organisatie moet een preventiemedewerker aanstellen. Deze werknemer werkt mee aan het opstellen van de RI&E, het uitvoeren van het plan van aanpak en adviseert OR, bedrijfsarts en externe deskundigen over een goed arbobeleid. Tijdens de zelfinspectie kijkt u naar zaken als ‘Heeft uw preventiemedewerker duidelijk omschreven taken?’ en ‘Bespreekt u regelmatig met uw preventiemedewerker of het werk goed verloopt?’
• Bedrijfshulpverleners: uw werkgever moet bhv’ers aanwijzen en zorgen dat zij voldoende kennis van zaken hebben om bij calamiteiten op te treden. U denkt na over vragen als ‘Is uw bhv goed afgestemd op mogelijke noodsituaties?’ en ‘Oefenen uw bhv’ers vaak genoeg?’

9.5.2 Samen Werken aan Veilig Werken

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) bracht in 2018 een magazine uit genaamd Samen Werken aan Veilig Werken. Daarin vindt u negen praktijkverhalen van organisaties die via een interventie aandacht besteedden aan veiligheid.

Zo introduceerde BAM Infra Nederland de ‘Laatste Minuut Risico Analyse’. Voordat werknemers aan een klus beginnen, stellen ze zichzelf enkele vragen die zijn afgedrukt op bankpasgrootte. De vragen zijn onder andere:

• Weet ik waar en wanneer ik wat moet doen?
• Weet ik wat daarbij de mogelijke gevaren zijn?
• Weet ik hoe ik die gevaren kan voorkomen?

gevaren

Met deze analyse legt de organisatie een deel van de controle bij werknemers zelf neer. Zij kunnen zelf gevaren op de werkvloer herkennen en risico’s opsporen die tot een arbeidsongeval zouden kunnen leiden. Deze interventie is gericht op operationele medewerkers, ingehuurde medewerkers, aannemers en onderaannemers.

9.5.3 Branche-initiatieven

De branches zelf nemen ook allerlei initiatieven om werknemers veiliger te laten werken. Informeer eens bij uw eigen branchevereniging of ze u verder kunnen helpen. Hieronder vindt u een aantal projecten van branches waar werknemers relatief veel risico lopen.

Metaalbranche

verbetercoach

5xbeter is een initiatief van Koninklijke Metaalunie, FME, FNV Metaal, CNV Vakmensen en De Unie. Op 5xbeter.nl is aandacht voor thema’s als fysieke belasting, lasrook, schadelijk geluid en valgevaar. Organisaties en werknemers kunnen kosteloos een beroep doen op een verbetercoach die bij kan dragen aan een veilige en gezonde situatie binnen organisaties in de metaalbranche. Ook staan er op de website diverse video’s waarin duidelijk wordt hoe groot risico’s zijn van bijvoorbeeld gehoorschade, tijdelijk werken op hoogte en werken met gevaarlijke stoffen.

Afvalbranche

Branchevereniging Vereniging Afvalbedrijven zet elk jaar een ongevallenenquête uit bij de aangesloten organisaties. De vereniging deelt de uitkomsten en bespreekt ze actief met leden. Zo wordt de aandacht op veilig werken gericht en met resultaat. Het aantal ongevallen daalt langzaam.

Bouw- en infrastructuur

campagnetoolkit

De bouw is één van de sectoren waar de meeste arbeidsongevallen plaatsvinden. Bewustveiligiederedag.nl helpt organisaties die actief zijn in bouw en infrastructuur om de aandacht te blijven richten op veiligheid op de werkvloer. De website biedt een campagnetoolkit aan voor een interne veiligheidscampagne, het is mogelijk om posters te bestellen en werknemers zo meer bewust te laten worden van veiligheid en de website bevat zogeheten best practices ter inspiratie.

9.5.4 Storybuilder

database

vallen van hoogte

Gebeurt er toch een arbeidsongeval in uw organisatie, leer er dan van. Onderzoek waar het fout ging en hoe u de kans op herhaling verkleint of beter nog: wegneemt. Ook kunt u leren van arbeidsongevallen die in andere organisaties plaatsvonden. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) heeft een database opgericht met informatie over ongeveer 31.000 ongevallen. Deze vonden plaats tussen 1998 en 2014 en hadden ernstige gevolgen. Om die reden zijn ze gemeld bij Inspectie SZW, die de ongevallen heeft onderzocht. Het RIVM analyseerde de rapporten en bundelde de informatie in Storybuilder. U leest over 36 types ongevallen, van vallen van hoogte en beklemmingen tot vallende voorwerpen en ongevallen met machines.