1.1 Oorzaken van een reorganisatie
faillissement
Gaat het slecht met de organisatie, dan kan snel en adequaat reageren op signalen veel schade voorkomen. Vaak wacht de bestuurder echter met ingrijpen tot er geen andere weg meer overblijft dan het nemen van drastische maatregelen, soms zelfs omdat er een faillissement dreigt.
Als er alarmbellen afgaan, moet uw bestuurder dit niet op zijn beloop laten, maar actie ondernemen. Ook uw OR kan hem waarschuwen.
Interne en externe oorzaken
wetgeving
Zowel interne als externe factoren kunnen een reorganisatie noodzakelijk maken. Denk aan het financiële beleid (intern) of veranderende wetgeving (extern). Vaak is er sprake van een combinatie van factoren, waardoor een bestuurder wel moet besluiten om over te gaan tot een reorganisatie.
Coronacrisis leidt tot problemen
Vanaf eind februari 2020 kreeg Nederland te maken met het coronavirus. Om de verspreiding ervan te voorkomen, moesten veel winkels en bedrijven (deels) dicht en andere organisaties kregen te maken met omzetverlies. Ondanks de steunmaatregelen van het kabinet, waren veel ondernemingen genoodzaakt om te reorganiseren en werknemers wegens bedrijfseconomische redenen te ontslaan.
Financiën
subsidies
Veel reorganisaties hebben te maken met de financiële situatie van een organisatie. Uw onderneming draait verlies of een non-profitorganisatie kampt met teruglopende subsidies. Een beperking van de kosten of een efficiëntere werkwijze maakt de onderneming weer financieel gezond. Het verminderen van de overheadkosten is een voorbeeld van een beperking van de kosten. Vaak komt dit neer op snoeien in het management of minder facilitaire kosten.
Wetgeving wijzigt
kabinetsbesluit
De oorzaak van een reorganisatie kan ook buiten de organisatie liggen, zoals strengere maatschappelijke eisen of andere wetgeving. Bij overheidsinstellingen zijn reorganisaties vaak een gevolg van kabinetsbesluiten. Een voorbeeld hiervan is de reorganisatie van de politie van 25 regionale korpsen naar één nationaal korps.
Verandering van koers
Een reorganisatie kan ook het gevolg zijn van een koerswijziging, een verandering in de structuur van de organisatie, of een wijziging in de werkwijze. Dit gaat bijna altijd samen met ingrijpende gevolgen voor uw achterban.
Bankiersorganisatie vaart een andere koers
particulieren
Een bankiersorganisatie ontsloeg 250 werknemers na een drastische koerswijziging. De organisatie bood oorspronkelijk alleen particulieren financiële diensten aan. Het bestuur besloot flink uit te breiden en ook vastgoedbedrijven en andere organisaties financiële ondersteuning te bieden. Na een aantal verliesgevende jaren, werd deze tak afgestoten. Veel kantoren werden gesloten en ook een groot aantal werknemers verloren hun baan.
Privatisering
Een belangrijke oorzaak voor overheidsinstellingen om te reorganiseren is het privatiseren of verzelfstandigen van onderdelen. Dit kan een privatisering zijn naar een organisatie met een winstoogmerk, maar ook naar een (overheids)stichting of vereniging.
Bij privatisering controleert uw ondernemingsraad of de cijfers waarop de onderbouwing is gestoeld wel kloppen. Vaak is het verstanding om hiervoor een externe deskundige in te schakelen (artikel 16 van de Wet op de ondernemingsraden).
Ontwikkelingen in de technologie
internet
Ook ontwikkelingen op technologisch vlak kunnen aanleiding zijn om te reorganiseren. De uitbreiding of invoering van geautomatiseerde systemen en de opkomst van internet: het werk verandert van karakter of wordt zelfs overbodig. Het kan ook zijn dat de werknemers de ontwikkelingen op de markt of in de maatschappij niet kunnen volgen.
Niet akkoord
omscholing
Als ondernemingsraad gaat u natuurlijk niet zonder meer akkoord met de reden dat een werknemer de systemen niet begrijpt of onder de knie krijgt. Onderzoek eerst of de werknemer (of de afdeling) baat zou hebben bij om- of bijscholing.
Afstoten of uitbesteden van diensten
systeembeheer
Het afstoten of uitbesteden van ondersteunende diensten of activiteiten is niet alleen oorzaak, maar ook vaak onderdeel of eerste stap van een reorganisatie. Diensten uitbesteden – zoals de personeelsadministratie, het systeembeheer of de website en andere (online) communicatie – maakt het mogelijk de efficiëntie binnen de organisatie te verhogen.
Fuseren
bedrijfsvoering
Bij een fusie ontstaat één eindverantwoordelijkheid in twee of meer voorheen zelfstandige ondernemingen. Na de fusie moet de bestuurder echter vaak nog een reorganisatie doorvoeren omdat de bedrijfsvoering of het beleid verandert en functies bijvoorbeeld overbodig worden. Vanzelfsprekend is bijvoorbeeld één salarisadministratie voldoende.
Ook voor de OR betekent een fusie vaak een hele verandering. Is er sprake van een juridische fusie, dan moet de bestuurder een nieuwe OR instellen. Het is gebruikelijk dat de zittende raad de bestuurder helpt bij de voorbereidingen en het opstellen van het voorlopig reglement.
Centralisatie en decentralisatie
consequentie
Ook (de)centraliseren is een vorm van reorganiseren die vaak gepaard gaat met personele wijzigingen. Bij decentralisatie moeten organisatieonderdelen nieuwe taken op zich nemen, bij centralisatie verdwijnen juist taken bij deze onderdelen en wordt de taak op één punt geconcentreerd. In beide gevallen zijn er consequenties voor de werknemers.
OR verzet zich tegen centralisatie verloskunde
spoedeisend
De OR van een ziekenhuis in Limburg verzette zich tegen centralisering van de afdeling spoedeisende verloskunde. Na de fusie van twee Limburgse ziekenhuizen wilde de bestuurder de afdelingen centraliseren om kosten te besparen. De OR was bang dat vrouwen die kiezen voor een thuisbevalling en te maken krijgen met complicaties niet op tijd geholpen worden. De OR stemde daarom niet in met het voorstel van de bestuurder.