1.3 Arbowet
de factoren
Zorgen voor een veilige en gezonde werkplek is de taak van de werkgever. Hij is zelfs wettelijk verplicht om maatregelen te nemen tegen de arbeidsrisico’s, zo staat in de Arbowet beschreven. Te veel fysieke en psychosociale arbeidsbelasting zijn risico’s die in de Arbowet zijn opgenomen.
Let op: de overheid staat op het punt om de Arbowet aan te passen, al moeten de Tweede en Eerste Kamer daar nog wel mee instemmen. Zie ook het kader op pagina 16.
1.3.1 Zorgplicht
lawaaiige ruimte
De werkgever is verplicht om werknemers te beschermen tegen de risico’s van de uit te voeren arbeid. Veel van die risico’s zijn een vorm van arbeidsbelasting. Zo loopt iemand het risico op gehoorbeschadiging doordat hij in een lawaaiige ruimte werkt. De werkgever zal dat gevaar dan moeten aanpakken. Volgens de Arbowet moet hij dat in de onderstaande volgorde doen:
- bij de bron; door de oorzaak van het lawaai weg te nemen;
- door collectieve maatregelen te treffen; bijvoorbeeld door een lawaaiige machine te isoleren;
- door individuele maatregelen te treffen of persoonlijke beschermingsmiddelen te verstrekken, zoals gehoorbescherming.
In bovenstaand voorbeeld leest u over de maatregelen om gehoorbeschadiging te voorkomen. De volgorde is echter toe te passen op alle soorten gevaren op de werkvloer, van agressie tot beeldschermwerk.
Risico-inventarisatie en -evaluatie
evaluatie-moment
De risico’s moet u opnemen in de risico-inventaristie en -evaluatie (RI&E) van uw organisatie. De genomen maatregel staan daar ook in. Er moet echter ook een evaluatiemoment zijn, het effect van uw maatregelen moet u testen. Uit die tests blijkt of uw maatregelen het gewenste effect hebben. Eventueel kunt u nieuwe maatregelen treffen.
1.3.2 PSA in Arbowet
De maatregelen tegen psychosociale arbeidsbelasting (PSA) zijn door de Inspectie SZW tot één van de speerpunten van 2016 benoemd. PSA is sinds 2007 in de Arbowet opgenomen. De wet geeft een duidelijke definitie van PSA: ‘psychosociale arbeidsbelasting: ‘de factoren [...], met inbegrip van seksuele intimidatie, agressie en geweld, pesten en werkdruk, in de arbeidssituatie die stress teweeg brengen’.’
Stress zorgt niet alleen voor problemen op psychosociaal vlak, maar heeft ook fysieke gevolgen. Het loont de moeite om hier preventief beleid tegen te voeren, want PSA is oorzaak van miljoenen verzuimdagen per jaar.
Fysische factoren
eerst de bron
Fysische factoren hebben invloed op de mate van arbeidsbelasting van de werknemer. Hij zal zijn baan eerder als stressvol ervaren als hij in een lawaaiige en warme ruimte werkt. De werkgever moet de fysische factoren hetzelfde aanpakken als andere gevaren op de werkvloer: eerst moet de bron worden aangepakt, daarna neemt de werkgever collectieve beschermingsmaatregelen om pas daarna over te gaan tot het verstrekken van persoonlijke beschermingsmiddelen.
1.3.3 Fysieke belasting in Arbowet
ergonomisch
Iedere werknemer heeft te maken met fysieke belasting. Waar de een juist lichamelijk zwaar werk doet, loopt de ander risico doordat hij te veel stilzit. Stilzitten achter een beeldscherm is ook een vorm van fysieke belasting. Om bijvoorbeeld rugklachten te voorkomen, zorgt de werkgever ervoor dat bij zwaar tilwerk er tilhulpmiddelen beschikbaar zijn. Bij beeldschermwerk is de taak van de werkgever om de werkplek ergonomisch in te richten, zodat de kans op rugklachten en RSI/KANS kleiner is. De werkgever moet ook nadenken over de dagindeling van de werknemer, zodat er voldoende afwisseling is en een piek met te hoge arbeidsbelasting wordt voorkomen.
1.3.4 Veiligheid onderweg
Een groot deel van de medewerkers werkt binnen uw ‘gezichtsveld’, u kunt zien wat zij doen. Bij werknemers die onderweg zijn, zoals chauffeurs, is dat lastiger. Toch heeft de werkgever ook in vervoersmiddelen zoals de vrachtwagen of bestelbus een zorgplicht.
Bij een derde van de verkeersdoden in Nederland is een te hoge snelheid de oorzaak. Een te zware arbeidsbelasting speelt daar weer een rol in. Als uw werkgever een werknemer de weg opstuurt met een krappe deadline, dan voelt die werknemer zich genoodzaakt om hard te rijden om zijn werk af te krijgen. Hij staat onder druk; met zo’n belasting is de kans op ongevallen groter.
vermoeidheid
Vermoeidheid zorgt ook voor veel ongevallen op de weg. Die moeheid ontstaat mede door een te hoge werkdruk of stress. Een te lange werkdag als gevolg van een te hoge werkdruk, is een aanwijsbare boosdoener.
Hoewel werknemers vaak wel in de gaten hebben dat ze vermoeid raken, houden ze toch de drang om door te rijden. Daar komt u in beeld: doordring werknemers ervan dat zij regelmatig een pauze moeten nemen of het stuur overgeven aan een andere chauffeur bij lange afstanden..
onderhoud
Ook fysieke belasting speelt een rol in de verkeersveiligheid. Zorg ervoor dat de werknemer beschikt over hulpmiddelen, zoals een speciale zitting, om de fysieke belasting zoveel mogelijk te beperken. Denk ook na over het onderhoud van de auto. Hoe soepeler die rijdt, des te minder belasting de werknemer ervaart. Vergeet daarbij niet de stoel waarin hij zit, deze moet comfortabel en ergonomisch zijn. Geef werknemers daarom instructies over de juiste zithouding en het juist gebruiken van riemen, armleuning en hoofdsteun. U kunt hier zelfs een ergonoom voor inschakelen.