3.4 Beperkingen op het auteursrecht
citaatrecht
beeld
Het auteursrecht kent verder nog een groot aantal wettelijke beperkingen voor u als rechthebbende (artikel 15 tot en met 19 Aw). De belangrijkste beperkingen zijn: de vrije nieuwsgaring, het citaatrecht en het verveelvoudigen voor eigen gebruik. Tegen een dergelijk gebruik van een werk kunt u niet optreden. Zo mogen media in het kader van de vrije nieuwsgaring, onder bepaalde voorwaarden, berichten en nieuws van elkaar overnemen (artikel 15 en 16a Aw). Ook mag er, onder vermelding van de bron en andere voorwaarden, geciteerd worden uit een werk. Dat geldt niet alleen voor teksten maar bijvoorbeeld ook voor geluid en beeld (artikel 15a Aw). Een citaat mag niet langer zijn dan wat noodzakelijk is voor het doel van het citaat.
De traditionele vormen van kopiëren voor eigen gebruik, zoals fotokopieën maken of overschrijven, zijn op grond van artikel 16b Aw toegestaan voor zover het zich beperkt tot enkele exemplaren en louter dient tot eigen oefening, studie of gebruik.
3.4.1 Digitalisering
eigen gebruik
De meer moderne vormen van reproductie, zoals digitaal kopiëren of downloaden van muziek van het internet, zijn ook voor eigen gebruik toegestaan (artikel 16c Aw). Maar deze uitzondering geldt niet voor databanken (lid 8) en evenmin voor software (artikel 45n Aw). Volgens de Au-teursrechtrichtlijn mogen beperkingen op het auteursrecht echter niet zover gaan, dat zij afbreuk doen aan de normale exploitatie van werken, of dat zij de wettige belangen van de rechthebbende onredelijk schaden.
Open systeem
misbruik
Met het Dior/Evora-arrest uit 1995 heeft de Hoge Raad duidelijk gemaakt dat ons systeem van wettelijke beperkingen geen gesloten systeem is, en dat er dus ook andere beperkingen denkbaar zijn. Het auteursrecht kan verder ook beperkt worden door algemene regels, zoals die over misbruik van recht (artikel 3:13 BW).
3.4.2 Uitzondering voor thuiskopieën
illegale bron
smartphone
thuiskopie-heffing
Van artikel 16c Aw, die de uitzondering voor thuiskopieën formuleert, werd lang gedacht dat deze zich ook zou uitstrekken tot downloads uit illegale bron. Dit mede vanwege het feit dat in Nederland een heffing rustte op lege informatiedragers, zoals USB-sticks of smartphones, die geen onderscheid maakte tussen legale of illegale bronnen (de zogeheten thuiskopieheffing).
Het HvJ-EU zette daar in 2014 een streep door met zijn arrest ACI Adam B.V. tegen Stichting de Thuiskopie en SONT. In dit arrest maakte het HvJ duidelijk dat het downloaden (ook wel verveelvoudigen) uit illegale bron niet is toegestaan. Dit geldt evenmin voor een heffingssysteem dat rekening houdt met ongeoorloofde reproducties, zoals Nederland had. Ondanks de ruime formulering van artikel 16c Aw en de thuiskopieheffing, mag u dus niet uit onrechtmatige bronnen films, series of andere werken downloaden.