3. Wat zijn uw rechten als maker?

Dit hoofdstuk is eerder verschenen in Themadossier FA Rendement

Publicatiedatum: augustus 2024

Om ervoor te zorgen dat u als rechthebbende profijt kunt halen uit uw werk, zijn er twee wettelijke exploitatierechten die exclusief aan u toekomen: openbaar maken en verveelvoudigen. De schilder van een schilderij mag dus als maker zelf bepalen of hij zijn werk tentoonstelt (openbaarmaking) en ook of hij van zijn schilderij prenten laat maken (verveelvoudiging).

beperkingen

Openbaar maken en verveelvoudigen zijn twee zeer ruime en veelomvattende begrippen, die aan de andere kant weer worden ingedamd door een aantal gedetailleerde wettelijke beperkingen. U krijgt als maker van een werk dus een tijdelijk en begrensd alleenrecht op uw geestelijke creatie.

3.1 Openbaar maken van een werk

Openbaar maken is het werk ter beschikking stellen aan het publiek, op welke manier dan ook. In artikel 12 lid 1 Auteurswet (Aw) staan enkele voorbeelden van openbaar maken. Denk aan een film die of een schilderij dat wordt getoond, een boek dat in de winkel verschijnt of wordt uitgeleend, een liedje dat op de radio wordt uitgezonden of op...

3.2 Verveelvoudigen van een werk

Het tweede exploitatierecht dat exclusief aan u toekomt op basis van het Auteurswet is verveelvoudigen. Verveelvoudigen is het reproduceren van een werk. Dit wordt met niet al te veel woorden omschreven in artikel 13 Aw. Verveelvoudigen kan bijvoorbeeld slaafs kopiëren zijn (van een mp3 op de computer of van een tekst op de kopieermachine),...

3.3 Persoonlijkheidsrechten

Als maker van een werk heeft u ook zogenoemde persoonlijkheidsrechten. Dit zijn geen exploitatierechten, maar morele rechten die in beginsel onvervreemdbaar zijn. Ze bieden u het recht om op te treden tegen onder andere gebruik van uw werk zonder naamsvermelding en tegen bepaalde wijzigingen en aantastingen van uw werk. De persoonlijkheidsrechten...

3.4 Beperkingen op het auteursrecht

Het auteursrecht kent verder nog een groot aantal wettelijke beperkingen voor u als rechthebbende (artikel 15 tot en met 19 Aw). De belangrijkste beperkingen zijn: de vrije nieuwsgaring, het citaatrecht en het verveelvoudigen voor eigen gebruik. Tegen een dergelijk gebruik van een werk kunt u niet optreden. Zo mogen media in het kader van de vrije...

3.5 Hoe kunt u profijt halen uit het auteursrecht?

Als rechthebbende kunt u op basis van de Auteurswet uw werk exploiteren. U bent immers – de genoemde uitzonderingen en beperkingen daargelaten – de enige die iets te zeggen heeft over hoe uw werk openbaar wordt gemaakt en of het wordt verveelvoudigd. Het openbaarmakingsrecht en het verveelvoudigingsrecht worden tezamen ook wel de...

3.6 Software

In hoofdstuk 2 kon u al lezen dat ook software (computerprogramma’s), als deze voldoende origineel is, kan worden beschermd door het auteursrecht. Zowel de broncode (de opbouw van het programma) als de objectcode (het programma dat kan worden uitgevoerd) van software kan worden beschermd. Dit geldt echter niet voor de functionaliteit,...

3.7 Inbreuk op het auteursrecht

Er is sprake van inbreuk op het auteursrecht als derden uw werk openbaar maken of verveelvoudigen zonder uw toestemming, en zonder dat er sprake is van een hiervoor genoemde wettelijke beperking. Het hoeft hierbij niet altijd te gaan om een een-op-eenkopie (in de volksmond ook wel plagiaat genoemd). Het kan soms ook een variant of bewerking zijn...

3.8 Kunstmatige intelligentie

De razendsnelle opkomst van generative AI (artificial intelligence of kunstmatige intelligentie waarmee teksten, beelden en video’s gemaakt kunnen worden) leidt wel tot enkele nieuwe rechtsvragen. Bijvoorbeeld mogen AI-modellen leren van werken van anderen zonder hun toestemming of is dat een auteursrechtinbreuk? Wordt de output van een AI-model...

U bent hier