5.3 Overige alternatieven voor ontslag
offer
overwerk
Het gebeurt nogal eens dat de bestuurder – bovenop een reorganisatie – van de werknemers één of meer offers vraagt om de onderneming door de crisis te loodsen. Hierbij valt onder meer te denken aan het:
- laten opnemen van onbetaald verlof;
- (tijdelijk) verkorten van de arbeidsduur;
- laten opnemen van ‘stuwmeren’ aan vakantiedagen;
- niet uitbetalen van het vakantiegeld of een 13e maand;
- niet doorvoeren van loonsverhogingen, bijvoorbeeld geen jaarlijks periodiek toekennen;
- niet uitbetalen van overwerk;
- niet uitbetalen van toeslagen, zoals de ploegentoeslag of onregelmatigheidstoeslag.
Deel loon afstaan
bijdrage
eenzijdig
Soms is het reëel dat een directie de werknemers (tijdelijk) om een bijdrage vraagt, uiteraard op voorwaarde dat de directieleden hier zelf ook aan meedoen. Dit alles is echter uitsluitend mogelijk als de werknemers hiermee akkoord gaan, waarbij de bestuurder met alle werknemers afzonderlijk tot een akkoord moet komen. De werkgever is namelijk in principe niet gerechtigd tot het eenzijdig schrappen van een loonbestanddeel dat in de arbeidsovereenkomst is opgenomen. Dus als een werknemer weigert om mee te werken en zijn vakantiegeld of 13e maand opeist, moet de onderneming aan haar verplichtingen voldoen.
Wil de bestuurder een arbeidsvoorwaardelijke regeling schrappen, dan moet hij toestemming krijgen van iedere individuele werknemer. Het is niet mogelijk om uw ondernemingsraad om ‘vervangende instemming’ te vragen.
Eenzijdig wijzigingsbeding
zwaarwegend
Heeft de werknemer een eenzijdig wijzigingsbeding in zijn contract staan, dan heeft hij ervoor getekend dat de werkgever bepaalde arbeidsvoorwaarden (waaronder het loon) eenzijdig mag wijzigen. De werkgever moet daarvoor wel een zwaarwegend belang hebben en kunnen aantonen dat alternatieven onvoldoende soelaas bieden.
Geen adviesrecht bij loonoffer
initiatiefrecht
auto
Uw ondernemingsraad heeft geen instemmings- of adviesrecht bij een loonoffer, maar daarmee is uw rol nog niet uitgespeeld. Uw OR kan zijn initiatiefrecht namelijk inzetten om met de bestuurder in gesprek te gaan over de mogelijkheden om personeelskosten te reduceren – en hem alternatieven aan te reiken. Zo kan de werkgever afwegen om niet in de primaire, maar juist in de secundaire arbeidsvoorwaarden te snijden. Bij secundaire voorwaarden kunt u denken aan de auto van de zaak. Aanpassing van de secundaire voorwaarden heeft meestal iets minder impact dan een aanpassing van de primaire voorwaarden.
Cao-partners
partner
Als de organisatie onder een cao valt, kan de werkgever een loonoffer alleen doorvoeren als de cao-partners ermee instemmen. De kans bestaat namelijk dat het loon onder het niveau van het cao-loon uitkomt. Dat is een vorm van oneerlijke concurrentie.
Het is belangrijk dat werkgever en werknemer hun afspraken over het loonoffer vastleggen. Denk bijvoorbeeld aan het percentage loon, de periode en of verlenging mogelijk is (al dan niet zonder nieuw akkoord van de werknemer).
Wijs werknemers op gevolgen voor loon of WW-uitkering
loonbestanddelen
lager
Uw raad doet er goed aan om in de gaten te houden dat de werkgever de werknemers niet onder druk zet om af te zien van loonbestanddelen die bepalend zijn voor de grondslag voor een WW- of pensioenuitkering. Hierbij valt te denken aan het niet toekennen van een periodiek (loonsverhoging) of het niet uitbetalen van ploegen- of onregelmatigheidstoeslagen. Als een werknemer in een later stadium met dat lagere salaris alsnog ontslagen wordt, heeft hij eerst minder loon gehad en wordt hij vervolgens ook nog geconfronteerd met een lagere WW-uitkering en een lager pensioen.
NOW-regeling tijdens coronacrisis
sanctie
Tijdens de coronacrisis konden werkgevers gebruikmaken van de Tijdelijke noodmaatregel overbrugging voor behoud van werkgelegenheid (NOW). Dat is een tegemoetkoming in de loonkosten, waardoor ontslag minder noodzakelijk is. Mocht een werknemer alsnog zijn baan verliezen en spant de werkgever zich niet in voor begeleiding naar nieuw werk, dan kan er een sanctie volgen van 5% korting op het subsidiebedrag.