4.2 Effecten op de organisatie
negatieve gevolgen
Voor uw organisatie is het meest directe en meest duidelijke gevolg van werkstress uiteraard ziekteverzuim. Dat betekent dat collega’s mogelijk werk over moeten nemen, waardoor hun werkdruk hoger wordt. Of u moet een extra kracht inhuren. Maar ook als een werknemer blijft werken, heeft stress negatieve gevolgen. Niet alleen voor de werknemer, maar ook voor de organisatie.
Werkstress heeft grote gevolgen
Naast de mogelijk fysieke en psychische gevolgen voor individuele werknemers, heeft werkstress ook grote gevolgen voor de organisatie als geheel:
- ziekteverzuim als gevolg van de klachten;
- minder werkplezier bij werknemers;
- slechtere concentratie van werknemers;
- afname van de kwaliteit van het werk;
- productieverlies;
- vergrote kans op ongevallen op het werk.
4.2.1 Verzuim
aandacht
Een werknemer die kampt met stress, kan langdurig thuis op de bank belanden. Aan kortdurend verzuim besteden organisaties vaak niet al te veel aandacht, waardoor signalen van werkstress aan uw aandacht kunnen ontglippen. En dat is een slechte zaak.
Kort verzuim
bedrijfsarts
Frequent kort verzuim is vaak een voorteken van langdurig verzuim. Dat er tijdens kortdurend verzuim meer aan de hand is met een werknemer, wordt niet altijd opgemerkt: tegen de tijd dat de werknemer zou worden opgeroepen voor een bezoek aan de bedrijfsarts (na een aantal weken), is hij allang weer aan het werk.
Houd niet alleen het totaalaantal ziekmeldingen in de gaten, maar ook het individuele verzuim. Wees alert op werknemers die zich geregeld een paar dagen ziek melden. Daarmee kunt u langdurig verzuim voorkomen!
Collega’s
achterstand
Ook anderen lijden eronder als een collega vaak ziek is. Collega’s moeten de taken van de zieke overnemen, wat hun werkdruk verhoogt. Of taken blijven liggen, wat tot achterstand en chaos kan leiden. Kortom: de productiviteit en kwaliteit worden er door verzuim niet beter op.
Re-integratietraject
plan van aanpak
kosten
Langdurig hoge werkdruk kan een burn-out veroorzaken. Iemand met een burn-out heeft veel tijd nodig om te herstellen: in eerste instantie thuis, later via een re-integratietraject. U moet in zo’n geval een plan van aanpak opstellen. Als de betreffende werknemer terugkomt op de werkvloer, moet uw organisatie al het mogelijke doen om hem passende arbeid aan te bieden. Dit kan betekenen dat de werknemer in het begin ander werk moet doen dan normaal op zijn eigen afdeling of in een andere functie, omdat hij zijn eigen functie (nog) niet aankan. Ook hiervoor moet uw organisatie mogelijk kosten maken.
Loondoorbetaling en vervangingskosten
Is een werknemer eenmaal langdurig ziek, dan lopen de kosten snel op. Niet alleen vanwege de loondoorbetaling tijdens de eerste twee jaar van ziekte, maar ook omdat er in de meeste gevallen een vervanging moet komen voor de zieke collega, bijvoorbeeld een uitzendkracht. Die vervangingskosten komen boven op de kosten voor loondoorbetaling van de zieke werknemer.
Vervangend werk na terugkeer
re-integratiebedrijf
Blijkt dat de werknemer niet meer in zijn oude functie kan terugkeren? Dan moet uw organisatie definitief vervangend werk – intern of bij een andere organisatie – voor hem zoeken. Het is raadzaam om in lastige situaties een re-integratiebedrijf in te huren om te helpen bij het vinden van passend werk voor de uitgevallen werknemer.
4.2.2 Kwaliteitsverlies
slordigheden
Niet elke werknemer met werkstress zal zich snel ziek melden. Doorwerken heeft echter negatieve gevolgen. Iemand die continu onder stress moet presteren en niet tot rust komt, wordt waarschijnlijk minder productief. Hij kan zich minder goed concentreren en de kwaliteit van zijn werk neemt af. Door moeheid sluipen er slordigheden in.
Een fout van een gestreste werknemer kan uw organisatie veel geld kosten. Door fouten of onzorgvuldigheid kan een tevreden klant snel een ontevreden klant worden die naar de concurrent gaat.
4.2.3 Werkstress uitgevraagd
psychische overbelasting
In de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) 2021 werd de respondenten die aangaven slachtoffer te zijn geweest van een arbeidsongeval, gevraagd naar de oorzaak. 14,4% gaf als reden psychische overbelasting aan, bijvoorbeeld door intimidatie of stress. De cijfers zijn niet uitgesplitst naar werkdruk, maar er is wel gevraagd of arbomaatregelen tegen werkdruk of werkstress nodig zijn. 10,3% gaf aan dat er nog geen maatregelen zijn genomen, maar dat dit wel nodig is. Bij 31,8% van de respondenten waren er wel maatregelen genomen, maar waren die onvoldoende.
gevaar tegengaan
Werkstress is een gevaar op de werkvloer, zeker als het langdurig is of geregeld terugkeert. Uiteraard wilt u gevaar zo veel mogelijk tegengaan: u wilt niet dat een werknemer blijvend letsel oploopt. Als dat toch het geval is, kan hij uw organisatie aansprakelijk stellen voor de schade. Bij blijvend letsel, een ziekenhuisopname of overlijden zal de Nederlandse Arbeidsinspectie de toedracht van het ongeval onderzoeken.
4.2.4 Gevolgen voor collega’s
productiviteit
Als werknemers de werkdruk niet meer aankunnen, heeft dat gevolgen voor hun directe collega’s. Het werkt nogal demotiverend als zij de productiviteit zien dalen en het aantal fouten omhoogschiet.
Werknemers die gestrest rondlopen, bevorderen een goede sfeer op de werkvloer ook niet. Zij reageren onnodig geïrriteerd op collega’s en worden soms zelfs agressief. Door een daling van het werkplezier en de motivatie kan ook de belastbaarheid van de andere werknemers dalen. Voordat u het weet, krijgen dan nóg meer werknemers gezondheidsklachten door werkstress.
Verloop en imagoschade
andere baan
hoog verloop
Als werknemers constant werkstress ervaren en daar niets aan zien veranderen – omdat zij er zelf te weinig invloed op hebben of uw organisatie niet voldoende maatregelen neemt – is de kans groot dat ze uiteindelijk een andere baan zoeken. Niet alleen omdat ze geen plezier aan hun veel te drukke baan beleven, maar ook om te voorkomen dat het tot een burn-out komt.
Tijdrovend
Hoge werkdruk kan dus leiden tot een hoog verloop van werknemers, waarmee uw organisatie ook veel kennis en ervaring ziet verdwijnen. En het vinden en inwerken van nieuwe werknemers is een tijdrovende klus; zeker ook omdat verhalen snel de ronde doen en uw organisatie mogelijk een slecht imago krijgt.
Ondertussen kunt u blijven zitten met de minder ambitieuze en minder verantwoordelijke werknemers: zij vinden het minder belangrijk hoe ze presteren op hun werk.
4.2.5 Sancties van de Nederlandse Arbeidsinspectie
zorgplicht
De Nederlandse Arbeidsinspectie controleert op gezond en veilig werken. U heeft op basis van de Arbowet de plicht om maatregelen te nemen die werknemers beschermen tegen de risico’s van werkdruk. U moet deze zorgplicht dus in de praktijk brengen.
waarschuwing
Constateert de inspecteur bij een controle dat de aanpak van werkstress en andere vormen van psychosociale arbeidsbelasting tekortschiet, dan komt uw organisatie de eerste keer nog weg met een waarschuwing. Ziet de inspecteur bij een volgend bezoek geen verandering, dan kunt u rekenen op een boete.