1.1 Het recht op informatie, overleg en initiatief
algemeen
bijzonder
Van twee bevoegdheden kan de personeelsvertegenwoordiging of ondernemingsraad in bijna alle situaties gebruikmaken: het informatierecht en het overlegrecht. Deze rechten zijn niet gebonden aan bepaalde onderwerpen. Bovendien spelen ze ook bij het advies- en het instemmingsrecht een belangrijke rol. Het informatie- en het overlegrecht worden ook wel ‘algemene rechten’ genoemd, omdat ze voor alle onderwerpen gelden. Terwijl het advies- en het instemmingsrecht niet voor alle onderwerpen gelden en daarom ‘bijzondere rechten’ worden genoemd.
1.1.1 Informatie
Echt overleg is alleen mogelijk als beide partijen goed op de hoogte zijn van de onderwerpen die ter sprake komen. Vandaar dat het informatierecht een zeer belangrijke bevoegdheid is. Door dit recht op informatie goed in te zetten, zorgt u ervoor dat u een zinvolle gesprekspartner bent voor uw bestuurder en andere overlegpartners.
Belangrijke details
materie
Omgekeerd snijden uw opmerkingen weinig hout als u van een zaak belangrijke details niet kent. Ook kan de bestuurder geen zinnig overleg voeren met een OR die niet ingevoerd is in de materie. Daarom moet hij de OR alle informatie verstrekken die de ondernemingsraad nodig heeft om zijn taak redelijkerwijs uit te voeren. Dit informatierecht staat in artikel 31 lid 1 van de WOR.
Ook vaste commissies van de OR hebben recht op alle informatie die ze nodig hebben om hun medezeggenschapstaken goed te vervullen.
Periodieke informatie
afgewogen
Uw bestuurder moet zijn advies- en instemmingsaanvragen altijd voorzien van alle relevante informatie. Heeft u die informatie niet, vraag uw bestuurder er dan zeker om. Alleen op die manier bent u in staat om tot een afgewogen advies of besluit te komen. Verder ontvangt u normaal gesproken ook periodiek veel informatie die betrekking heeft op de onderneming. Het gaat dan bijvoorbeeld om de jaarrekening, het jaarverslag, begrotingen, exploitatieoverzichten en beleidsplannen (artikel 31 lid 2 WOR).
Ook bij periodieke informatie over de financiële situatie in uw organisatie geldt: ontvangt u die informatie niet, vraag uw bestuurder er dan om. U heeft er tenslotte recht op!
1.1.2 Overleg
bevoegdheid
schriftelijk
Wetende dat de wetgever het overleg binnen de onderneming zo belangrijk vindt, is het niet verwonderlijk dat het overlegrecht een belangrijke bevoegdheid voor de OR of PVT is geworden. Het is zelfs zo dat u pas een besluit over een advies- of instemmingsaanvraag mag nemen als u over de aanvraag ten minste één keer in een overlegvergadering met de bestuurder heeft gesproken. Omgekeerd mag ook de bestuurder niet beslissen over een schriftelijk voorstel van de OR zonder daar eerst met de OR over te overleggen.
Politieke besluiten en rechterlijke taken
Ondernemingsraden in een overheidsorganisatie kunnen zich niet altijd beroepen op hun informatie- en overlegrechten. Een werkgever is bijvoorbeeld niet verplicht om met de OR te overleggen over politieke besluiten. Overleg over de personele gevolgen van zo’n besluit is wel nodig.
Primaat
Voor rechtsprekende instanties en beroepscolleges geldt een rechterlijk primaat. Dit betekent dat de bestuurder niet is gebonden om met de OR van gedachten te wisselen over het beleid en de uitvoering van rechterlijke taken.
Over alles
geen advies
bespreekbaar
Het overleg is zeker ook voor onderwerpen waarover de bestuurder geen advies of instemming hoeft te vragen. De ondernemingsraad en de bestuurder kunnen ongeveer alle onderwerpen die te maken hebben met de onderneming op de agenda van de overlegvergadering zetten. Ook voor de PVT geldt dat zij alle zaken die de onderneming betreffen, bespreekbaar kan maken in de overlegvergaderingen met de bestuurder. Hierdoor kan een OR of PVT die de kunst van het overleggen verstaat soms meer bereiken dan met het advies- of instemmingsrecht.
1.1.3 Initiatief
overlegrecht
De wet behandelt het initiatiefrecht als onderdeel van het overlegrecht, in artikel 23 van de WOR. Het gaat om het recht van de ondernemingsraad om zelf voorstellen te doen. De raad kan deze voorstellen indienen tijdens of buiten de overlegvergadering, maar in het dagelijks spraakgebruik wordt met het initiatiefrecht vaak het recht van de OR bedoeld om zelf schriftelijk voorstellen te doen. Deze voorstellen mogen gaan over alle zaken die met de onderneming te maken hebben. Daarom hoort het initiatiefrecht tot de algemene bevoegdheden van de OR.