11.1 Leiderschapsmodellen platgeslagen

vertalen

Er bestaan talloze leiderschapsmodellen: ontworpen door organisatieadviesbureaus of ontstaan vanuit wetenschappelijk onderzoek. Maar ook heeft vrijwel iedere organisatie een eigen visie op leiderschap en een bijbehorend leiderschapsmodel of competentieraamwerk. Deze vele verschillende modellen bestaan vaak uit dezelfde elementen, maar onder een net iets andere naam. Hieronder vindt u een overzicht van de belangrijkste elementen:

• één of meerdere onderdelen op het gebied van visie bepalen, koers zetten, strategisch inzicht en de koers vertalen naar afdelingsplannen en individuele plannen;
• een vorm van resultaatgerichtheid, doelen behalen en sturen;
• een variant op ontwikkelen, coachen, talent zien en benutten;
• één of meerdere elementen van persoonlijk leiderschap.

Door de jaren verschuift de focus op elk van deze elementen, verandert de terminologie en komen er nieuwe trends bij.

Leiderschapstheorieën

held

Benmira en Agboola (2021) geven een scherp en bondig overzicht van de leiderschapstheorieën door de tijd heen. Dit begon in de jaren dertig van de vorige eeuw met de theorieën over helden en geboren leiders. Vervolgens ontstond er een overgang naar de theorieën over karaktereigenschappen. Toen er geen perfecte combinatie van persoonseigenschappen te vinden was, volgden de gedragstheorieën.

Transactioneel

invloed

In de jaren zestig kwam het perspectief van de situatie erbij: de stijl van een leider moet aansluiten op de situatie. Vanaf de jaren negentig ontstond de shift naar ‘leiderschap als een complex systeem’. Daarbij heeft al het bovenstaande invloed, en nog belangrijker: de snel veranderende wereld wordt ook meegenomen.

inclusief

Aan het einde van de 20e eeuw ging het over transactioneel (de werknemer krijgt een beloning voor de werkzaamheden, een zakelijke uitwisseling) versus transformationeel (de leider inspireert, betrekt en motiveert) leiderschap. Ook veel andere leiderschapstheorieën kwamen naar voren, zoals horizontaal leiderschap, ‘leading from behind’, bevlogen leiderschap, agile leiderschap, inclusief leiderschap, verbindend leiderschap en coachend leiderschap.