2.2 Persoonlijkheidsvragenlijsten
Big Five
De meest bekende psychometrische instrumenten zijn persoonlijkheidsvragenlijsten. U bent deze vast al eens tegengekomen bij een selectieprocedure of loopbaanontwikkelingstraject. Persoonlijkheidsvragenlijsten meten onder andere verschillende persoonlijkheidseigenschappen, competenties, drijfveren en interesses. Om een beeld te krijgen van de persoonlijkheid, het karakter en het verwachte gedrag van iemand, zult u meestal persoonlijkheidsvragenlijsten tegenkomen die gebaseerd zijn op het Big Five-persoonlijkheidsmodel: één van de meest erkende en toegepaste modellen om de persoonlijkheid van individuen te beschrijven en te onderzoeken. Het model is ontstaan uit jarenlang onderzoek naar persoonlijkheidstrekken en -eigenschappen.
extraversie
aangenaamheid
consciëntieusheid
emotionele stabiliteit
openheid voor ervaringen
Het Big Five-model omvat vijf brede dimensies die de belangrijkste kenmerken van de persoonlijkheid van een individu weergeven. Deze dimensies zijn: extraversie, aangenaamheid, zorgvuldigheid, emotionele stabiliteit en openheid voor ervaringen.
Persoonlijkheidstrekken
- Extraversie is de mate waarin een persoon sociaal, enthousiast en assertief is. Extraverte individuen zijn meestal energiek en houden van sociale interactie. Introverte mensen daarentegen hebben de neiging om meer teruggetrokken en voorzichtig te zijn en de voorkeur te geven aan rustige omgevingen. Bovendien hebben ze tijd alleen nodig om op te laden.
- Aangenaamheid (vriendelijkheid) is de mate waarin een persoon zorgzaam, meelevend en coöperatief is. Aangename personen hebben de neiging om anderen te vertrouwen en te helpen, en hebben een positieve kijk op het leven. Personen met een lage score op deze dimensie kunnen soms kritischer, competitiever en minder empathisch zijn.
- Consciëntieusheid (zorgvuldigheid) heeft betrekking op de mate van organisatie, verantwoordelijkheid en betrouwbaarheid van een individu. Consciëntieuze personen zijn vaak gedisciplineerd, doelgericht en georganiseerd. Ze werken hard om hun doelen te bereiken en nemen hun verplichtingen serieus. Mensen met een lage score op gewetensvolheid kunnen minder georganiseerd en meer spontaan zijn.
- Emotionele stabiliteit (neuroticisme) is de mate van emotionele veerkracht en stabiliteit van een persoon. Individuen met een hoge mate van emotionele stabiliteit zijn meestal kalm, ontspannen en kunnen goed omgaan met stress. Aan de andere kant zijn mensen die hoog scoren op neuroticisme vaak prikkelbaar, angstig en ervaren ze emotionele ups en downs.
- Openheid voor ervaringen gaat over de mate waarin iemand openstaat voor nieuwe ideeën, creativiteit en intellectuele nieuwsgierigheid. Mensen met een hoge mate van openheid zijn vaak fantasierijk, artistiek en hebben een brede interesse in verschillende onderwerpen. Diegenen met een lage score op openheid hebben vaak een voorkeur voor traditie, zijn praktischer ingesteld en houden vast aan vertrouwde routines.
Big Six-model voegt eerlijkheid toe
integriteit
Soms is het nuttig om het Big Five-model uit te breiden naar een Big Six-model. U voegt dan de extra dimensie eerlijkheid/nederigheid toe. Deze dimensie weerspiegelt de mate waarin een persoon eerlijk, bescheiden en oprecht is. Mensen die hoog scoren op eerlijkheid/nederigheid zijn vaak oprecht, bescheiden en respectvol tegenover anderen. Individuen met een lage score kunnen meer manipulatief, arrogant of egoïstisch zijn. Deze dimensie komt niet altijd voor in een assessment, maar is wel interessant als u de integriteit van een persoon wilt testen. Het kan van waarde zijn in functies waarbij sprake is van een potentieel afbreukrisico, zoals bij functies waarbij iemand te maken krijgt met vertrouwelijke of geheime informatie. In loopbaan-, re-integratie- of talent-ontwikkelingstrajecten is deze zesde dimensie mogelijk minder belangrijk.