1.1 Het instellen van een OR
verplichting
Elke werkgever in een organisatie die de grens van vijftig werknemers passeert, moet een OR instellen. Die verplichting is vastgelegd in de WOR. De werkgever kiest de OR-leden niet zelf, maar laat dat over aan de werknemers.
1.1.1 OR-verkiezing
richtlijn
De werkgever stelt allereerst een voorlopig OR-reglement op. Daarin legt hij onder andere vast hoeveel leden de OR gaat tellen. De WOR geeft hier een richtlijn voor.
| Aantal werknemers | Aantal OR-leden |
| minder dan 50 | 3 |
| 50 - 100 | 5 |
| 100 - 200 | 7 |
| 200 - 400 | 9 |
| 400 - 600 | 11 |
| 600 - 1.000 | 13 |
| 1.000 - 2.000 | 15 |
| elk duizendtal boven 2.000 | 2 extra |
Ook beschrijft hij in het OR-reglement hoe de OR-verkiezingen in zijn werk gaan.
Op rendement.nl/arbodossier vindt u een voorbeeld van een OR-reglement. Daarin leest u welke andere onderwerpen aan bod komen in zo’n reglement.
kopje koffie
De werkgever schrijft een OR-verkiezing uit. Alle werknemers die een half jaar of langer in dienst zijn, mogen stemmen, tenzij het OR-reglement anders bepaalt. Na afloop worden de stemmen geteld en is bekend wie de nieuwe OR-leden zijn. Trap de samenwerking af met een kopje koffie en licht de OR-leden in over de stand van zaken op arbogebied.
1.1.2 Eigen beleid bepalen
terugkerend
De OR bepaalt zelf met welke onderwerpen hij zich bezighoudt. Wel zijn er een aantal terugkerende zaken.
Overlegvergadering
informatierecht
De raad heeft minimaal twee keer per jaar overleg met de werkgever over de algemene gang van zaken. Daarbij kijkt de werkgever terug naar de afgelopen periode en blikt hij met de OR vooruit naar wat er komen gaat. Hij moet daarbij bepaalde informatie geven aan de OR. De OR heeft namelijk informatierecht en heeft bepaalde informatie – denk aan informatie over de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) en het bijbehorende plan van aanpak – nodig om zijn werk te doen. Meer over het informatierecht leest u in hoofdstuk 6.
Adviesaanvraag
arbeidsomstandigheden
De OR heeft op basis van artikel 25 van de WOR namelijk adviesrecht over belangrijke beslissingen voor de organisatie. Sommige van die beslissingen kunnen betrekking hebben op arbeidsomstandigheden. Een lijst van de onderwerpen die adviesplichtig zijn, vindt u in artikel 25, lid 1 van de WOR. In hoofdstuk 5 leest u meer over het adviesrecht.
Instemmingsaanvraag
niet verzuimen
onafhankelijk
Naast adviesrecht heeft de OR ook instemmingsrecht op bepaalde onderwerpen, onder andere op alle regelingen die iets te maken hebben met arbo. Ook de regelingen die u als arboprofessional opstelt. Uw werkgever mag niet verzuimen om de OR bij kwesties te betrekken en om instemming te vragen. In artikel 27, lid 1 van de WOR staat een lijst met instemmingsplichtige onderwerpen. Hoe een instemmingstraject in z’n werk gaat, leest u in hoofdstuk 4.
1.1.3 Voorzieningen en faciliteiten
voorzieningen
Zoals u heeft kunnen lezen, is de ondernemingsraad een onafhankelijk orgaan. Uw werkgever mag de OR-leden dus niet vertellen hoe zij hun werk moeten doen of met welke onderwerpen zij zich bezig moeten houden. Dat bepaalt de raad allemaal zelf. Wel moet de werkgever de OR-leden faciliteren in een aantal zaken, zodat zij gemakkelijk hun werk kunnen doen. U leest hieronder welke.
Faciliteiten en loondoorbetaling
onder werktijd
beraad
De OR heeft bepaalde voorzieningen nodig om het OR-werk te doen. Denk aan een vergaderzaal, een digitale schijf of map waar alleen de OR-leden toegang toe hebben en een e-mailadres. Daarnaast vermeldt de wet specifiek dat het OR-werk zo veel mogelijk onder werktijd plaats moet vinden. Zo moeten de OR-leden de mogelijkheid hebben om werknemers onder werktijd te raadplegen. Wel zo logisch, want dan zijn werknemers aan het werk. Ook moeten OR-leden zo veel mogelijk onder werktijd vergaderen. Tijdens de vergaderingen hebben zij recht op behoud van loon. Dat betekent dat zij dus niet vergaderen in hun eigen tijd.
OR-leden terug in de schoolbanken
OR-leden mogen minimaal zestig uur per jaar gebruiken voor onderling beraad en eventuele raadpleging van deskundigen. Daarnaast hebben zij recht op scholing.
Kennis
specialiseren
OR-leden moeten tenslotte een hoop kennis in huis hebben. Niet alleen van medezeggenschapsprocessen en de WOR, maar ook van bijvoorbeeld financiën, personeelszaken en arbo. Een OR splitst deze onderwerpen meestal op en in elk onderwerp specialiseren één of andere OR-leden zich dan. Zo is de raad thuis in alle onderwerpen. OR-leden hebben jaarlijks recht op minimaal vijf dagen scholing. Is een OR-lid ook commissielid, dan heeft hij recht op acht dagen scholing.
Ontslagbescherming
kritische vragen
De OR heeft een aantal krachtige rechten, zoals het adviesrecht en het instemmingsrecht. Het kan voor uw werkgever heel vervelend zijn als de OR niet meegaat in een beslissing of als de leden kritische vragen stellen. Daarom hebben OR-leden ontslagbescherming. Zo hoeven zij niet bang te zijn voor ontslag of voor de gevolgen van het OR-werk voor hun positie binnen de organisatie. Uw werkgever mag een kritisch OR-lid dus niet ontslaan vanwege zijn OR-werk.
Ontslagbescherming is geen vrijbrief
Een OR-lid mag geen misbruik maken van zijn ontslagbescherming. Het is dus geen reden om de kantjes eraf te lopen of om onacceptabel gedrag te vertonen.
Positie
ontslag
categorieën
Functioneert een OR-lid slecht in zijn functie of misdraagt hij zich op de werkvloer, dan kan de leidinggevende de werknemer ontslaan. Ook als de organisatie sluit of als het bedrijfsonderdeel waar het OR-lid werkt stopt, is dat een terechte reden voor ontslag. Het OR-lid kan zich niet beroepen op de ontslagbescherming, omdat die ontslagbescherming alleen geldt voor zijn positie als OR-lid.
vaste commissie
Het ontslagverbod geldt niet alleen voor zittende OR-leden. Ook werknemers in de volgende categorieën genieten vanwege hun (gedane) medezeggenschapswerk ontslagbescherming:
- een werknemer die kandidaat is voor een medezeggenschapsorgaan of korter dan twee jaar geleden lid was;
- een werknemer die lid is van een medezeggenschapsorgaan;
- de ambtelijk secretaris van de OR of personeelsvertegenwoordiging (PVT);
- een werknemer die lid is van een voorbereidingscommissie van een OR;
- een werknemer die lid is van een vaste commissie of onderdeelcommissie van een medezeggenschapsorgaan.
Als arboprofessional heeft u alleen ontslagbescherming als u preventiemedewerker bent of als u onderdeel bent (of bent geweest) van een OR-commissie. Bent u in dienst van de organisatie, dan heeft u geen ontslagbescherming.
Kosten
scholing
De kosten die de OR moet maken om het OR-werk te kunnen doen, komen voor rekening van uw werkgever. U kunt hierbij denken aan kosten voor:
- raadplegen van deskundigen;
- voeren van rechtsgedingen door de OR;
- kosten voor scholing en vorming (volgens de richtbedragen van de Sociaal-Economische Raad (SER)).
vakblad
De OR kan in overleg met de werkgever een OR-budget vaststellen. Daar kan de OR bijvoorbeeld een abonnement op een vakblad van nemen of posters van laten drukken om werknemers op de aankomende OR-verkiezing te wijzen. Loondoorbetaling en scholing mogen niet worden opgenomen in het OR-budget. Het is namelijk niet de bedoeling dat de OR-leden loon of scholing mislopen, omdat ze hun OR-budget er onverhoopt vroegtijdig doorheen hebben gejaagd.