8.1 Klachten aan arm, nek en/of schouder (KANS)
houding
KANS
RSI
Op kantoor werken veel werknemers achter een computer. Zij zitten de hele dag in vaak dezelfde houding, starend naar een beeldscherm en tikkend op een toetsenbord. Als medewerkers langdurig dezelfde bewegingen uitvoeren of in dezelfde houding werken, kunnen zij last krijgen van RSI (repetitive strain injury). Tegenwoordig wordt dit ook vaak aangeduid als KANS (klachten aan arm, nek en/of schouder). KANS is hierbij het gangbare begrip voor klachten en de term RSI is gereserveerd voor de beroepsziekte.
Beroepsziekten
beroepsziekte
Uit de Kerncijfers 2017 van het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB) blijkt dat het aantal meldingen van beroepsziekten aan het houdings- en bewegingsapparaat is afgenomen met 18%. Dat is goed nieuws, maar het neemt niet weg dat het nog steeds één van de meest voorkomende beroepsziekten in Nederland is. RSI is met 20% de meest voorkomende beroepsziekte aan het houdings- en bewegingsapparaat.
melden
Artikel 9 van de Arbowet verplicht bedrijfsartsen en arbodiensten om beroepsziekten te melden bij het NCvB. Jaarlijks publiceert het NCvB cijfers over beroepsziekten en in welke beroepsgroepen ze voornamelijk voorkomen. Voor u als arboprofessional is het goed om deze cijfers in te zien. U kunt controleren welke beroepsziekten veel voorkomen in uw branche.
Raadpleeg uw bedrijfsarts
privacy
Op basis van de jaarlijkse cijfers van het NCvB kunt u in gesprek gaan met de bedrijfsarts. Hij mag u geen individuele informatie geven, maar hij kan u – als de privacy van werknemers daardoor niet in gevaar komt – vertellen in hoeverre deze beroepsziekte in uw organisatie voorkomt.
Bezoek
Ook kan de bedrijfsarts u adviseren over maatregelen om klachten te voorkomen. Eventueel kan hij ook een bezoek brengen aan uw organisatie om te zien hoe de situatie is en tips te geven. U kunt op basis van de informatie controleren of het nodig is om uw RI&E aan te passen.
8.1.1 Klachten
lichamelijk
oorzaak
Behalve in arm, nek of schouders kunnen werknemers door het werk ook klachten ontwikkelen in bovenrug, ellebogen, polsen, handen en vingers. Soms zijn deze klachten lichamelijk te verklaren, bijvoorbeeld omdat zij een peesontsteking hebben opgelopen. Die kan het gevolg zijn van veel herhaaldelijk dezelfde beweging maken, zoals door het klikken met de muis.
verzamelnaam
conditie
kennis en vaardigheden
Veel vaker komt het voor dat een arts de oorzaak van de klachten van een werknemer niet met lichamelijk of ander onderzoek kan aantonen. Vaak ook komen de klachten op meerdere plaatsen voor door de verbindingen tussen de lichaamsdelen. Dit is ook de reden dat de verzamelnaam KANS vaker wordt gebruikt.
8.1.2 OorzakenIn de afbeelding op de vorige pagina ziet u wat de oorzaken zijn van KANS. Daarnaast spelen in de meeste gevallen ook andere factoren een rol, zoals de lichamelijke of mentale conditie van een medewerker en de werkdruk. Besef dat elke werknemer werkdruk anders ervaart. Dit is niet alleen afhankelijk van de persoonlijke belastbaarheid, maar ook van de kennis en de vaardigheden die een werknemer heeft. Dit is niet de belangrijkste oorzaak, maar draagt wel bij aan het ontstaan en verergeren van de klachten.8.1.3 Maatregelen
maatregel
Uw organisatie kan een groot aantal preventieve maatregelen nemen om de kans op KANS zo veel mogelijk te verminderen. Maatregelen gericht op de preventie van KANS hebben betrekking op de taakverdeling, werktijden, werkdruk en – uiteraard – de werkplek.
Werkplek
verhoogde kans
Als de werkplekken binnen uw organisatie niet aan alle eisen voldoen, hebben medewerkers een verhoogde kans op KANS. De maatregelen die u kunt nemen om voor een optimale werkplek te zorgen, hebben onder meer betrekking op:
- het beeldscherm;
- invoermiddelen (toetsenbord en muis);
- verlichting en daglicht;
- geluid;
- het binnenklimaat;
- voldoende ruimte;
- meubilair en accessoires;
- de werkplekopstelling.
In de voorgaande hoofdstukken kunt u lezen hoe u bovenstaande factoren zo kunt inzetten of beïnvloeden om een zo gezond mogelijke werkplek te creëren.
Beweging
pauze programma
oefening
In hoofdstuk 4 heeft u kunnen lezen over de introductie van bijvoorbeeld stabureaus, het belang van beweging en de mogelijkheid om dit te stimuleren via nudging. Om RSI/KANS tegen te gaan, kunt u ook denken aan het installeren van een pauzeprogramma. Werknemers kunnen veel van deze programma’s naar eigen inzicht instellen. Zo kan een werknemer ervoor kiezen om elke negentig minuten een herinnering te ontvangen om even weg te lopen van het bureau. Ook bieden veel programma’s de mogelijkheid van een paar oefeningetjes aan. De werknemer rekt en strekt zijn schouders even, draait wat met zijn polsen of doet een oefening met de ogen.