4.3 Hulpmiddelen inzetten

gedrag ­beïnvloeden

Gedrag is te beïnvloeden dankzij onder andere zogeheten wearables zoals gezondheidshorloges, stappentellers en challenges (app).

4.3.1 Wearables

Wearables zijn minicomputers die op het lichaam worden gedragen en die interactie hebben met de gebruiker. Sensoren meten beweging en de gegevens zijn in te zien via een app. Veelgebruikte wearables in bijvoorbeeld de gezondheidszorg zijn activity trackers en smartwatches die data over gezondheid en activiteit verzamelen.

voordelen

De voordelen van wearables:

• 24 uur per dag op een makkelijke manier data kunnen verzamelen;
• met data-analyse kan de gebruiker beslissingen nemen die goed passen bij zijn persoonlijke situatie;
• geeft inzicht in gedrag, maakt bewust van de gezondheid, helpt bij het opstellen van een trainingsprogramma;
• smartwatches zijn eenvoudig te koppelen aan de telefoon;
• discreet draagbare technologie: horloge, armband of slimme kleding.

nadelen

De nadelen van wearables:

• beperkte accuduur;
• problemen met metingen en analyse: niet altijd even accuraat en nauwkeurig;
• nauwkeurigheid kan nogal verschillen;
• beveiliging, diefstal en soms slecht geregelde privacy van de verzamelde gegevens;
• prijzig.

­ervaringen

motivatie en wilskracht

Daarnaast is het gedrag tweeledig: in de praktijk zijn er zowel positieve gebruikers als gebruikers die juist gefrustreerd raken. Als arboprofessional is het van belang goed door te vragen naar ervaringen, de weerstand en alternatieven. De praktijk heeft de volgende nadelige ervaringen opgeleverd.

• Men denkt zelf niet meer na. De app heeft de regie en meetgegevens bepalen bijvoorbeeld of de slaap goed was.
• Onhaalbare challenges (zie paragraaf 4.3.3) frustreren. De app ‘Ommetje’ houdt bij hoe lang gebruikers wandelen en kent na elke wandeling punten toe. Deelnemers die veel tijd hebben om te wandelen, zijn in het voordeel. Dat kan de motivatie bij anderen verminderen, aangezien bovenaan staan niet haalbaar en bereikbaar is.
• Motivatie en wilskracht zijn aspecten die een rol spelen bij wearables. Die twee veranderen echter gedurende de dag. Gedragsverandering is meer dan ‘meten is weten’.
• Elke kleine verandering heeft zo’n twee weken tijd nodig. Een verankering in het brein duurt drie maanden. 60% is in de eerste maand al afgehaakt. Mensen willen te veel ineens, maar gedragsverandering kost dus tijd.
• Overzicht, duidelijkheid en iets kunnen begrijpen zijn van belang voor het brein en de gedragsverandering. Veel informatie en keuzen in apps kunnen stress veroorzaken.

4.3.2 Stappenteller

motiveren

negatieve ­mededeling

dubbel

Veel mensen starten fanatiek met een stappenteller. De vraag is wat er gebeurt: wordt dit een sleur of motiveert een stappenteller om te bewegen? Lieten de stappentellers in het begin alleen het aantal stappen en het gemiddelde zien, bij nieuwere versies staan er ook mededelingen, zoals: ‘Je hebt vandaag minder gelopen dan gisteren en je hebt deze week gemiddeld 2.000 stappen minder gezet.’ Zo’n negatieve mededeling kan lang blijven hangen. Mensen beschouwen positieve feedback daarentegen als vanzelfsprekend. Programmeurs gebruiken die feedback in de vorm van aanmoediging. Alleen maar ‘goed bezig’-berichtjes werken goed. Die scheppen vertrouwen in de app of het horloge. ‘Hoe heb ik geslapen?’ ‘Moet ik nog stappen maken?’ Voordat iemand er zelf iets over zegt, checkt hij vaak eerst de app. Zo raken mensen afhankelijk van hun apparatuur. Het is dubbel: aan de ene kant wordt de stappenteller een bron van ergernis en aan de andere kant zet hij aan tot makkelijk bewegen.

4.3.3 Challenge

veel ingezet

Een challenge betekent een uitdaging. Challenges worden in de wereld van de gezondheid en leefstijl veel ingezet. Het is een initiatief om uzelf en anderen uit te dagen. We zijn sociale wezens en passen ons in groepsverband makkelijker aan. Hebben we minder zin om te sporten, dan kan de sociale activiteit ons weer in beweging brengen.