6.4 Ontruiming oefenen

tekentafel

Een plan voor een geordende en efficiënte ontruiming heeft alleen nut als die wordt getest door te oefenen. Die oefening brengt gebreken aan het licht die op de tekentafel onopgemerkt blijven. Daarnaast zorgt het oefenen van een ontruiming ervoor dat werknemers weten wat ze moeten doen in het geval van een ontruiming.

6.4.1 Oefening opstellen

preventie­medewerker

Allereerst moet uw werkgever vastleggen wie de oefeningen organiseert. Doet de bhv dat of is die taak bij bijvoorbeeld de preventiemedewerker neergelegd? Ongeacht wie de taak oppakt, vooraf moet bepaald zijn wanneer welke oefeningen plaats gaan vinden. De inhoud van de oefening is gebaseerd op de risico’s die uit de RI&E voortvloeien.

Aangekondigde oefening

In eerste instantie komt er een aangekondigde oefening. Werknemers worden op de hoogte gebracht van de aanstaande ontruimingsoefening en de bhv’ers maken een plan van aanpak met een rolverdeling. Bij zo’n oefening gaat het vooral om het bekend raken met vluchtwegen en procedures.

Onaangekondigde oefening

paniek

rookmachine

Bij een onaangekondigde oefening is het opletten geblazen. Mensen kunnen namelijk in paniek raken, omdat zij denken dat er echt iets aan de hand is. Daar moeten de bhv’ers op voorbereid zijn. Zeker als er tijdens de oefening bijvoorbeeld een rookmachine wordt gebruikt. Het voordeel van een onaangekondigde oefening is dat het dichter bij de werkelijkheid van een calamiteit komt.

6.4.2 Alternatieve oefeningen

scherp blijven

Door jaarlijks een ontruiming te oefenen, kan er onder werknemers een soort automatisme insluipen. Zeker als de oefening wordt aangekondigd. De kans is groot dat ze op de automatische piloot achter een bhv’er aan sjokken en niet meer alert en oplettend zijn. Er zijn echter varianten mogelijk waardoor de werknemers scherp blijven. Hierna komen een aantal varianten aan bod.

Bhv-quiz

zelf ­antwoorden

Hoewel het niet te jolig moet worden, is een quiz een goede manier om de kennis van ontruimen van werknemers te testen. Zij moeten immers zelf de antwoorden geven op vraagstukken over ontruimen. Ze worden zelf aan het denken gezet. Uiteraard zijn die vragen toegespitst op de situatie in uw organisatie.

Table-top oefening

Lego

Een aantal werknemers, bijvoorbeeld van een afdeling, nemen plaats aan een tafel met daarop de plattegrond van het gebouw. Door middel van bijvoorbeeld Lego-poppetjes moeten zij de goede vluchtroutes nemen. Op die manier worden werknemers gedwongen zelf na te denken over de te nemen stappen tijdens een calamiteit.

Lokale brandweer

knetter­machine

Het is helemaal geen gek idee om juist de lokale brandweer te vragen een bijdrage te leveren aan de ontruimingsoefening. Zij hebben gezag en geven voorbeelden uit de praktijk. Daarnaast hebben zij vaak rook- en knettermachines om een brand na te bootsen.

Escaperoom

tijdsdruk

Zet de stopwatch aan en laat werknemers in groepjes de uitgang bereiken door vragen goed te beantwoorden. Het idee is gebaseerd op een escaperoom, waarbij deelnemers onder tijdsdruk uitdagingen aangaan om de uitgang te bereiken.

6.4.3 Evalueren

ongestoord

verbetering

Zoals bij elk organisatieproces bestaat de afronding van dit proces ook uit het evalueren van de oefening. Alle betrokkenen moeten hierbij aanwezig zijn. Soms zijn er waarnemers aangesteld die het ontruimingsproces ongestoord kunnen volgen en verslag uitbrengen. Knelpunten in de vluchtroute, communicatiemiddelen of aanwezige hulpmiddelen kunnen boven tafel komen. Problemen tijdens de oefening leveren waardevolle informatie op voor de verbetering van het ontruimingsplan. Uw werkgever legt deze evaluatie schriftelijk vast.

6.4.4 Bhv-oefeningen

knelpunten

De ontruimingsoefening is uiteraard niet de enige mogelijke oefening. Wel is het zo dat de ontruimingsoefening de meest omvangrijke is, omdat de hele organisatie erbij betrokken is. Andere oefeningen concentreren zich juist op de bhv-organisatie. Deze varianten testen de kennis en kunde van de bhv’ers. Bovendien krijgen zij de kans het geleerde in de praktijk te brengen, zodat het beter blijft hangen. Daarbij kunnen ook bij deze oefeningen knelpunten naar voren komen die in verbeterpunten kunnen veranderen.

Vaardigheden oefenen

openen van deuren

Meestal gaat het bij de bhv-oefeningen om vaardigheden die tijdens een training of cursus zijn opgedaan. Dezelfde externe deskundigen kunnen deze oefeningen nu weer begeleiden. De volgende taken moeten de bhv’ers regelmatig blijven oefenen:

• alarmopvolging en communicatie via portofoons;
• gebruik van kleine blusmiddelen;
• openen van deuren;
• redding van en eerste hulp aan slachtoffer(s);
• opvangen en begeleiden van externe hulpverleners.

6.4.5 Ontruimen van niet-zelfredzame werknemers

Rautekgreep

In het ontruimingsplan moet er altijd aandacht zijn voor niet-zelfredzame personen. Denk daarbij aan mensen die slecht ter been zijn, zwangere vrouwen of slechtzienden. Maar er moet ook een scenario zijn voor bijvoorbeeld gewonde personen. In het ergste geval zijn zij buiten westen en moet de bhv’er hen weghalen van de bron van het gevaar. Dat doet hij door de Rautekgreep toe te passen:

de bhv’er knielt achter het slachtoffer;

de bhv’er brengt het slachtoffer in de zittende houding zonder dat hij voorover valt;

de bhv’er steekt beide armen onder de oksels door en pakt de linkeronderarm (als die geen schade heeft) van het slachtoffer met twee handen;

de bhv’er staat op en sleept het slachtoffer met zich mee door achteruit te stappen.

Als er een tweede persoon is om te helpen, tilt die beide voeten van het slachtoffer, zodat het slachtoffer geheel opgetild wordt.

wegslepen

De Rautekgreep heeft als doel om het slachtoffer weg te halen van het gevaar en op een veilige plaats eerste hulp te bieden. Als de Rautekgreep niet mogelijk is, zijn andere manieren van wegslepen uiteraard ook toegestaan.

Liften en trappen

evac chair

Tijdens bijvoorbeeld een brand is het niet toegestaan de lift te gebruiken. Mensen die slecht ter been zijn, moeten dan ook met de trap. Om dat te vergemakkelijken is er de evacuatiestoel, ook wel evac chair genoemd.