1.4 Ontkrachten van hardnekkige mythes

complexiteit

Hoewel er steeds meer aandacht is voor het onderwerp, blijven er nog altijd tal van hardnekkige mythes bestaan rond seksueel grensoverschrijdend gedrag, die bovendien een effectieve aanpak ervan in de weg staan. Deze mythes belichten de complexiteit van seksueel grensoverschrijdend gedrag en benadrukken het belang van het onderscheiden van feiten en fabels die hieromtrent circuleren.

1.4.1 Mythe 1: niet alle vormen zijn even ernstig

grap of 
opmerking

normaliseren

Vaak wordt gedacht dat ‘lichtere’ vormen van grensoverschrijdend gedrag, zoals seksuele of seksistische grappen of opmerkingen, minder schadelijke gevolgen hebben dan meer ernstige vormen als verkrachting of aanranding. Onderzoek toont echter aan dat vanwege de langdurige en veelvoorkomende aard van dergelijke ‘lichte’ ­gedragingen, deze net zulke schadelijke gevolgen kunnen hebben. Verder wordt soms gesuggereerd dat seksuele grappen en ­flirten op de werkvloer de teamspirit bevorderen. Hoewel relaties op het werk normaal zijn, moet u oppassen met het normaliseren van seksueel getinte of seksistische humor. Humor bepaalt de norm en communiceert wat als normaal en aanvaardbaar wordt beschouwd. Bovendien begint seksueel grensoverschrijdend gedrag vaak met ogenschijnlijk onschuldig gedrag als flirten en grappen, wat door grensverlegging kan leiden tot ernstigere vormen van seksuele intimidatie.

1.4.2 Mythe 2: valse beschuldigingen komen vaak voor

serieus

Er bestaat een wijdverbreid geloof dat valse beschuldigingen van seksueel grensoverschrijdend gedrag vaak voorkomen. De grote mediabelangstelling hiervoor versterkt dit. Mensen die uit zijn op wraak of financieel gewin zouden valse meldingen maken. Dit wordt vaak gebruikt als reden om klachten niet serieus te nemen of er geen actie op te ondernemen. Het is echter belangrijk om te benadrukken dat uit verschillende nationale en internationale cijfers blijkt dat valse beschuldigingen zeldzaam zijn.

1.4.3 Mythe 3: plegers zijn duidelijke slechteriken

iedereen

Net zoals er verschillende vormen van seksueel grensoverschrijdend gedrag bestaan, zijn er ook verschillende typen plegers. Waar ‘voor-wat-hoort-wat-handelingen’ opzettelijk lijken, is dit niet altijd duidelijk bij bijvoorbeeld flirtend gedrag. Iedereen kan seksueel grensoverschrijdend gedrag plegen, zonder dat daar een onderliggende kwaadaardige intentie of psychische stoornis aan ten grondslag hoeft te liggen.

1.4.4 Mythe 4: zwijgen impliceert instemming

klacht 
betwisten

Veel slachtoffers van seksueel grensoverschrijdend gedrag durven niet expliciet ‘nee’ te zeggen, of komen pas veel later met hun klacht naar buiten. Dit is vaak gebruikt als argument om hun klacht te betwisten. Het is echter niet altijd eenvoudig om tegen dergelijk gedrag op te treden vanwege de heersende machtsdynamiek op de werkvloer. Slachtoffers bevinden zich vaak in een afhankelijkheidspositie ten opzichte van de plegers, waardoor het uiten van een klacht kan leiden tot vergelding, reputatieschade of zelfs baanverlies.

Vergelding

meerdere slachtoffers

Onderzoek toont aan dat de meerderheid van de slachtoffers te maken krijgt met vergelding nadat ze hun ervaring hebben gemeld. Klachten worden verder vaak pas serieus genomen als er meerdere slachtoffers naar buiten komen. Dit kan ervoor zorgen dat mensen zwijgen of pas met hun verhaal naar buiten durven te komen als het risico voor henzelf minder groot is. Ook blijkt dat werkgevers vaak geen actie ondernemen naar aanleiding van klachten binnen organisaties, waardoor werknemers ontmoedigd worden om hun ervaringen te rapporteren.