U bent hier

7. Trillingen en schokken

Dit hoofdstuk is eerder verschenen in Themadossier Arbo Rendement
Publicatiedatum: mei 2024

Uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat in de bouw een belangrijk deel van de werknemers (47%) te maken heeft met trillingen. Dit geldt ook voor werknemers in de metaalsector (40%) en in de tuinbouw (40%). Ook bestuurders van voertuigen zijn blootgesteld aan trillingen (30%). Trillingen en schokken in het werk kunnen leiden tot ernstige en blijvende gezondheidsklachten en -schade. In de praktijk worden deze gezondheidsrisico’s vaak onderschat.

richting

frequentie

Een mechanische trilling is een heen en weer gaande, meestal voelbare beweging van een punt om een evenwichtsstand. Een mechanische trilling heeft vier kenmerken:

  • De richting van een trilling. Een trilling bestaat uit een x-, y- en z-component. Meestal is de z-richting de verticale, de x-richting de voor- en achterrichting en de y-richting de ‘dwarsrichting’ van schouder naar schouder.
  • De frequentie van de trillingen, uitgedrukt in het aantal trillingen per seconde uitgedrukt in hertz (Hz).
  • De intensiteit van de trilling. De trillingssterkte is meestal uitgedrukt in de effectieve versnelling (m/s2).
  • Het karakter van de trilling. Er zijn twee karaktersoorten: harmonische en stochastische.

Harmonische trillingen komen in praktijksituaties nauwelijks voor. Stochastische trillingen zijn de gangbare vorm van trillingen. Deze zijn onvoorspelbaar, bevatten pieken en treden willekeurig op.

Er is een onderscheid tussen lichaamstrillingen en hand-armtrillingen. Hand-armtrillingen zijn trillingen op de handen en de armen van de werknemer, die overgebracht worden tijdens het vasthouden van apparatuur of gereedschap. Bijvoorbeeld bij het werken met sloophamers, kettingzagen, heggenscharen en schuurmachines. Lichaamstrillingen zijn...
Trillingen en schokken blijken in veel werksituaties een negatief effect te hebben op het comfort. Is de blootstelling lang genoeg of erg intens, dan volgen (vaak blijvende) gevolgen voor de gezondheid. Zo kan blootstelling langer dan één uur per dag de gezondheid schaden. Met name schokken blijken ernstige schade te kunnen aanrichten. Denk aan...
Ook voor trillingen geldt een nadere inventarisatieverplichting, zoals bij de blootstelling aan geluid. Dit betekent dat u moet inventariseren of werknemers zijn blootgesteld aan lichaamstrillingen en hand-armtrillingen. Als uit deze inventarisatie blijkt dat de kans aanwezig is dat werknemers blootgesteld zijn aan trillingen en schokken, is het...
Beginnen bij de bron is de beste maatregel om de blootstelling aan trillingen te reduceren. De stand van de techniek is bij de reductie van trillingen belangrijk. Het kiezen van andere werkmethodes kan voor het wegnemen of een belangrijk reductie van trillingen zorgen. Bijvoorbeeld het lijmen in plaats van klinken of nieten. Het transport van...
Volgens de arbowettelijke voorschriften moeten werknemers die beroepsmatig bloot staan aan trillingen en schokken de gelegenheid krijgen om een arbeidsgezondheidskundig onderzoek te ondergaan, voordat zij met deze werkzaamheden beginnen. Dergelijk onderzoek is feitelijk geen ‘aanstellingskeuring’, omdat die meestal bevindingen oplevert die...