4. Leestekens

Dit hoofdstuk is eerder verschenen in Themadossier Office Rendement

Publicatiedatum: januari 2018

Zijn uw teksten duidelijk en in correct Nederlands geschreven, dan maakt u een professionele indruk. Uw taalgebruik beïnvloedt het oordeel over de kwaliteit van uw werk en het imago van uw organisatie. Naast de juiste spelling en een goede zinsbouw is correct gebruik van leestekens belangrijk voor een aantrekkelijke tekst. Bovendien geeft u via leestekens aan hoe lezers uw tekst moeten lezen.

addertjes

Er zijn veel leestekens en de meeste gebruikt u zonder erbij na te denken. Dat geldt voor punten, komma’s en vraagtekens. Toch zitten hier en daar nog wat addertjes onder het gras. En kent u alle regels voor aanhalingstekens? Lees voor de zekerheid dit hoofdstuk eens door!

4.1 Punten

Aan het eind van de zin staat een punt. De mededeling is klaar, het statement is gemaakt, punt. Een vraagteken of uitroepteken vervangt de punt, dus na een vraagteken of uitroepteken volgt niet nog een punt. Als het einde van de zin ook het einde van een citaat is, volgt eerst de punt en daarna sluit u de aanhalingstekens. Afkortingen Punten...

4.2 Komma’s

Kommagebruik kent minder regels, maar wel heel wat richtlijnen. Komma’s zijn bedoeld om de leesbaarheid van een tekst te bevorderen. Het zijn adempauzes in de tekst. U mag deels zelf bepalen waar u de komma’s neerzet om een tekst leesbaarder te maken. 4.2.1 Pauzekomma’s Als u op een bepaald moment in een zin automatisch een rustpauze inlast,...

4.3 Vraagtekens

Een vraagteken sluit een vragende zin af. ‘Geen zin om te koken vanavond?’ ‘U wilt uw auto inruilen?’ ‘Ook een te dure hypotheek?’ Het kan ook gaan om retorische vragen – vragen waarop de vragensteller het antwoord eigenlijk al weet. In langere zinnen kan in een deel ervan een vraag zitten. Met een vraagintonatie op het einde volgt een vraagteken...

4.4 Uitroeptekens

Een uitroep sluit u af met een uitroepteken: ‘Olé!’ ‘Goal!’ ‘Au!’ zijn goede voorbeelden. Ook een korte zin (of zelfs een enkel woord) met veel positieve of juist negatieve emotie kunt u afsluiten met een uitroepteken. Doe kalm aan met uitroeptekens. Gebruik maar een beperkt aantal uitroeptekens in een tekst en maar één per zin. Het is echt niet...

4.5 Dubbele punt

Een dubbele punt kondigt iets aan, zoals een opsomming, citaat of verklaring. Ook na zininleiders, zoals ‘anders gezegd’, ‘kortom’ en ‘hoe dan ook’, is een dubbele punt op zijn plaats. Een voorbeeld is: ‘Kortom: de prijs moet omlaag.’ Na een dubbele punt hoort een hoofdletter als één of zelfs meer hele zinnen volgen, of als de dubbele punt een...

4.6 Puntkomma

De puntkomma komt vooral voor in wetenschappelijke teksten of documenten van de overheid, in rapporten en onderzoeken. Voor uw teksten heeft u de puntkomma waarschijnlijk maar zelden nodig. Zoals de naam al aangeeft, ligt de puntkomma tussen een komma en een punt in. Het legt een pauze tussen twee zinnen die qua onderwerp bij elkaar horen of in...

4.7 Haakjes

Er zijn ronde haakjes (), vierkante haakjes [] en zogeheten vishaakjes <>. In uw uitingen gebruikt u waarschijnlijk alleen ronde haakjes. Die gebruikt u om iets te verklaren, bij een toevoeging of verwijzing. De informatie tussen de haakjes is vaak net wat minder belangrijk of wijkt af van de rest van de zin. Ook voor dit leesteken geldt:...

4.8 Aanhalingstekens

Aanhalingstekens gebruikt u als u: iemand (letterlijk) citeert; een onbekende term introduceert of een woord symbolisch gebruikt; wilt aangeven dat u een term ironisch toepast. Wilt u in een tekst aangeven wat iemand letterlijk heeft gezegd, dan gebruikt u een citaat. Tegenwoordig heet dit vaak een quote (of een quoteje). Citaten kunnen een paar...

4.9 Gedachtestreepjes

Terwijl haakjes of komma’s een toevoeging minder benadrukken, maken gedachtestreepjes een toevoeging juist belangrijker. ‘Neem dan wel uw legitimatiebewijs mee – een kopie – en een recente pasfoto.’ Zo geschreven valt deze toevoeging veel meer op dan tussen haakjes of komma’s. Ook terzijdes en toevoegingen die buiten de structuur van een zin...

4.10 Schuine strepen

De schuine streep of slash ziet u vaak in ambtelijke documenten en invulformulieren. Soms is een schuine streep onvermijdelijk of gewoon handig, bijvoorbeeld als de schuine streep ‘per’ betekent, zoals in ¾ (drie per vier). Op invulformulieren (‘doorstrepen wat niet van toepassing is’) komt u ook wel man/vrouw, ouder/verzorger of ja/nee tegen. In...

U bent hier