4.3 Nieuwe vaardigheden trainen

omscholen

Het is lastig te voorspellen welke banen getroffen worden door technologische vernieuwingen. Wat dat betreft is het lastig voor werknemers en organisaties om zich voor te bereiden op toekomstige banen. Vroeger hoefden werknemers zich misschien heel beperkt of zelfs helemaal niet te laten omscholen. Het is verstandig dat werknemers in gedachten houden dat de kans best groot is dat bij- of omscholing in de toekomst (veel) vaker nodig zal zijn. Het is voor werknemers (en organisaties) dan ook belangrijk om niet volledig vast te houden aan de huidige rol(len) of functie(s). Eigenschappen die van groot belang gaan zijn voor werknemers zijn wendbaarheid, nieuwsgierigheid en adaptiviteit.

4.3.1 Kracht van mensen

combinatie

verwerken

empathie

privacy

Werknemers en organisaties kunnen zich wel enigszins voorbereiden op een toekomst met daarin een combinatie van mens én machine. Het is daarbij belangrijk om te bepalen waar machines goed in zijn en waar mensen juist in uitblinken. Een aantal belangrijke competenties en vaardigheden voor een succesvolle samenwerking met AI zijn:

• Aanpassingsvermogen en blijven leren: AI blijft zich in hoog tempo ontwikkelen. Werknemers moeten beschikken over het vermogen om ook zichzelf te blijven ontwikkelen; ze moeten nieuwe kennis op blijven doen en zich steeds weer aan kunnen passen aan nieuwe technologieën.
• Probleemoplossend vermogen en creativiteit: de vaardigheid om problemen op te lossen, is noodzakelijk bij het werken met AI. Vaak komt daar ook creativiteit bij kijken. Gaat iemand aan de slag met een taalmodel, dan komt daar misschien een mooi antwoord op een vraag uitrollen. Maar het is vervolgens aan de gebruiker om te bedenken hoe hij dat antwoord gaat gebruiken en verwerken. Dat vergt niet alleen creativiteit en probleemoplossend vermogen, maar ook de vaardigheid om de juiste zaken aan elkaar te verbinden. Het is daarmee niet gezegd dat algoritmes niet creatief kunnen zijn. Uit onderzoek van de University of Montana blijkt dat ChatGPT – volgens de Torrance Tests of Creative Thinking, een test voor creativiteit – tot de 1% meest creatieve denkers behoort.
• Inlevingsvermogen en samen aan problemen kunnen werken: samenwerken en het tonen van empathie zijn typisch menselijke vaardigheden en heel lastig om in machines te verwerken. Organisaties kunnen kijken of het lukt om deze vaardigheden te integreren in AI-systemen.
• Ethiek en privacy: AI kan veel informatie verwerken. Soms gaat dat om gevoelige informatie. Mensen moeten altijd een vinger aan de pols houden en nadenken over de gevaren rondom ethiek en privacy (zie ook hoofdstuk 8).

Overzicht

samenwerking

ethisch denken

Onderzoeksbureau en consultancyfirma Gartner heeft een interessant overzicht gemaakt van taken die AI beter uitvoert dan de mens, taken waar een samenwerking tussen mens en AI cruciaal is en taken die de mens naar verwachting beter blijft uitvoeren dan AI. In de infographic op pagina 47 ziet u bijvoorbeeld dat AI waarschijnlijk nooit in staat zal zijn om therapie te geven of moreel en ethisch te denken.

4.3.2 Specifieke kennis verwerven

comfortabel

inspanning

Voor een beter begrip van (de mogelijkheden van) AI zouden werknemers meer specifieke kennis kunnen opdoen:

• Basisbegrip van AI en machine learning: leren wat AI precies is, hoe machine learning werkt, en wat de basisprincipes van datawetenschap zijn. Dit helpt werknemers om te begrijpen hoe AI-toepassingen functioneren en hoe ze die kunnen toepassen in hun werk.
• Data-analyse en -interpretatie: leren om data te analyseren en te interpreteren. Dit is belangrijk, omdat AI sterk afhankelijk is van data. Werknemers moeten zich comfortabel voelen bij het werken met grote datasets en leren om inzichten uit deze data te halen.
• Technische vaardigheden: afhankelijk van de interesses en de toekomstige rol die werknemers ambiëren, kunnen specifieke technische vaardigheden vereist zijn, zoals programmeren (bijvoorbeeld in Python), werken met AI-platforms of het begrijpen van algoritmes.
• Tools uitzoeken en implementeren: zonder meteen zelf alle data te verzamelen, algoritmes op te zetten en modellen te creëren, kunnen werknemers wel op zoek gaan naar nuttige tools voor de werkzaamheden die ze zelf uitvoeren. Vervolgens is het mogelijk om te leren om deze te implementeren. Dit kost wel tijd en inspanning. Meer over de implementatie van AI binnen de organisatie leest u in hoofdstuk 7.

4.3.3 Plan van aanpak

webinar

Maak binnen de organisatie een plan van aanpak om de werknemers om en bij te scholen waar nodig. Het kan hierbij gaan om bedrijfsbrede of afdelingsspecifieke cursussen of workshops. Maar ook webinars en e-learnings kunnen uitkomst bieden. Zijn bepaalde opleidingen noodzakelijk of verplicht voor de functie van een werknemer, dan moet uw organisatie de kosten hiervoor sinds 1 augustus 2022 volledig vergoeden.