7.3 Elektromagnetische velden

zendmasten

kantoor­apparatuur

Voorbeelden van bronnen van elektromagnetische velden zijn mobiele telefoons en de 4G- en 5G-zendmasten, radarinstallaties voor verkeersleiding in de scheepvaart en luchtvaart, wifi-versterkers in kantoren, lasers in de industrie en zorg. Elektromagnetische velden ontstaan overal waar sprake is van elektrische stroom of zendsignalen. In kantoorapparatuur met relatief kleine elektromotoren, transformatoren of zenders (zoals wifi-versterkers en computers) is de sterkte van deze elektromagnetische velden te laag om bekende effecten op de gezondheid te veroorzaken. Tegelijkertijd zijn er situaties waarbij goede voorzorgsmaatregelen nodig zijn om nadelige gezondheidseffecten te voorkomen. Het is goed als u die situaties in uw organisatie herkent.

7.3.1 Begrippen

risico’s

Als u weet wat elektromagnetische velden nu eigenlijk zijn, kunt u beter inschatten welke risico’s de werknemers lopen. Het gaat hier om een natuurkundig verschijnsel. Elektromagnetische velden ontstaan als bijproduct als ergens elektriciteit stroomt. Ze hebben een golflengte en frequentie die kunnen variëren: het elektromagnetische spectrum omvat een groot frequentiegebied. Het frequentiegebied is grofweg onder te verdelen in de volgende groepen:

• 0-300 Hz: extreem laagfrequente (ELF) velden;
• 300 Hz - 300 GHz: radiofrequentie;
• 300 GHz - 3 PHz: zichtbaar licht, infrarood, ultraviolet;
• 3 PHz en hoger: ioniserende straling (röntgen, gammastraling).

tot 300 GHz

De rest van het hoofdstuk gaat over het gebied tot 300 GHz. Dat is het gebied waar elektromagnetische velden ontstaan als bijproduct, omdat er elektriciteit wordt gebruikt. Denk aan kantoorapparatuur, elektromotoren, elektrische lasapparaten en hoogspanningslijnen.

zend­apparatuur

Dit is ook het gebied waar elektromagnetische velden bewust worden gebruikt voor zendapparatuur (wifi, mobiele telefonie, radar, MRI-scanner) of om bewust warmte op te wekken (inductie- en magnetronovens).

7.3.2 Gevaar

beschermen

lichaams­temperatuur

De gezondheidseffecten van deze groep van elektromagnetische velden zijn sterk afhankelijk van de frequentie en van de veldsterkte. De gezondheidseffecten waar u de werknemers in uw organisatie tegen moet beschermen, zijn acute kortetermijneffecten:

• Opwekken van elektrische stroompjes in het lichaam (inductie): dit kan leiden tot misselijkheid, duizeligheid, tintelingen en pijn of tot lichtflitsen en lichtvlekken in de ogen.
• Opwarming van lichaamsdelen: als de warmte niet meer kan worden afgevoerd en de lichaamstemperatuur stijgt tot boven 41 graden, leidt dit tot schadelijke gezondheidseffecten.

arbo­regelgeving

Er zijn op dit moment onvoldoende aanwijzingen voor langetermijneffecten van elektromagnetische velden op de gezondheid. De arboregelgeving richt zich om die reden vooral op de kortetermijneffecten.