6.4 Pleitbaar standpunt
niet altijd even duidelijk
Bij de beoordeling of de verdachte (voorwaardelijk) opzettelijk heeft gehandeld, komt het pleitbare standpunt in beeld. Fiscale regelgeving is niet altijd even duidelijk. Sterker nog: de vakliteratuur staat vol met discussies over allerhande fiscale onderwerpen. Daarnaast willen lagere rechters nog weleens met elkaar strijdige beslissingen nemen en dat komt de duidelijkheid ook niet ten goede.
Het is daarom niet uit te sluiten dat u door deze onduidelijkheden geen juiste aangifte indient, terwijl de Belastingdienst dit wel van u verwacht.
Verdedigbaar
niet bestraffen
Vanwege het spanningsveld dat hierdoor ontstaat is in het fiscale boeterecht het begrip ‘pleitbaar standpunt‘ geïntroduceerd. U kunt niet bestraft worden, omdat geen sprake is van opzet of grove schuld (voorwaarde voor een vergrijpboete) als u op basis van verdedigbare of pleitbare standpunten in redelijkheid kon menen dat u juist handelde. Zelfs als later blijkt dat het ingenomen standpunt onjuist is.
6.4.1 Niet altijd disculpatie
ontbreken van alle schuld
feiten
Niet elk ingenomen standpunt leidt vanzelfsprekend tot een geslaagd beroep op het ontbreken van alle schuld (disculpatie). Een ingenomen standpunt moet, gelet op de stand van de jurisprudentie en de heersende leer, in die mate juridisch pleitbaar of verdedigbaar zijn dat u redelijkerwijs kunt menen juist te handelen. Vanzelfsprekend moet u de feiten juist en volledig verstrekken alvorens u aanspraak kunt maken op een pleitbaar standpunt.
Objectieve beoordeling
voldoende argumenten
De fiscale kamer beoordeelt het pleitbare standpunt naar objectieve maatstaven. Het is daarbij niet van belang of de belanghebbende het pleitbare standpunt ook zelf naar voren brengt. Bij de objectieve benadering gaat het erom of voldoende argumenten aanwezig zijn om het ingenomen standpunt als pleitbaar aan te merken. De intentie van de belastingplichtige speelt bij deze beoordeling geen rol.
Het is ook mogelijk om een pleitbaar standpunt naar voren te brengen of zelfs te construeren na het indienen van de aangifte. Het is namelijk alleen maar van belang of een standpunt naar objectieve maatstaven pleitbaar is.
6.4.2 Pleitbaar standpunt in het fiscale strafrecht
verwijtbaarheid daders
Het leerstuk van het pleitbare standpunt laat zich niet geheel passend vertalen naar het fiscale strafrecht dat zich immers richt op de verwijtbaarheid van daders. Toch wordt ook in het fiscale strafrecht regelmatig bepleit dat strafoplegging niet aan de orde is vanwege een pleitbaar standpunt.
Definitief oordeel
juist
Zeker op het moment dat er nog geen definitief oordeel is van een belastingrechter over de betreffende aangifte, kunt u bepleiten dat het standpunt eenvoudigweg juist is. Dit betekent dan ook dat de gewraakte aangifte juist is.
Vooroverleg met de Belastingdienst
transparantie
Bestaat er discussie over een bepaald standpunt in de aangifte, dan kunt u vooroverleg voeren met de Belastingdienst. Op die manier kunt u (de pleitbaarheid van) uw standpunt bij de Belastingdienst peilen. Transparantie sluit daarbij natuurlijk al snel een opzettelijk onjuist ingediende aangifte uit. Het is echter geen verplichting om bij een fiscale discussie vooroverleg met de Belastingdienst te voeren.
Opzetverweer of AVAS
onjuiste aangifte
Mocht de onjuistheid van de aangifte een feit zijn, dan wordt het pleitbaar standpunt vaak in de vorm van een opzetverweer gegoten. Van het willens en wetens indienen van een onjuiste aangifte is immers geen sprake als een standpunt is ingenomen dat ook juist had kunnen zijn.
Een andere mogelijkheid is een beroep op AVAS: schuld is immers niet aanwezig als iemand meende en kon menen dat een ingenomen standpunt juist was.
Beoordeling pleitbaar standpunt
in het hoofd afspelen
Voor dergelijke verweren is het juist wel van belang wat zich ten tijde van het doen van de betreffende aangifte afspeelde in het hoofd van de belastingplichtige.
In eerste instantie gebruikte de strafkamer van de Hoge Raad een subjectieve toets voor de beoordeling van een pleitbaar standpunt, maar daar is de strafkamer later op teruggekomen.
Als u bijvoorbeeld redelijkerwijze kon en mocht menen dat u bepaalde posten niet hoefde op te nemen bij het invullen van de aangifte IB, kunt u met succes een beroep doen op het leerstuk van een pleitbaar standpunt.
6.4.3 Geen verschil in belasting
Tot slot kan het pleitbare standpunt worden gebruikt om het strekkingsvereiste (zie paragraaf 6.5) onderuit te halen. Het plegen van een fiscaal strafbaar feit moet namelijk leiden tot het te weinig betalen van belasting (dit is het zogenoemde strekkingsvereiste).
Objectieve maatstaven
Is er echter sprake van een pleitbaar standpunt, dan zou dat betekenen dat het ingenomen standpunt en het juiste standpunt uiteindelijk niet leiden tot een ander te betalen bedrag aan belasting. Ook bij deze optie moet aan de hand van objectieve maatstaven worden beoordeeld of sprake is van een pleitbaar standpunt.