5.1 Gesprekken
vermoedelijke rol
De direct leidinggevende vangt meestal de eerste signalen op van minder goed functioneren. Hij kan ervoor kiezen om – eventueel in samenwerking met u als arbodeskundige – een gesprek te voeren met de betreffende werknemer. De basis van dit gesprek is het slechtere functioneren en de vermoedelijke rol van een verslaving hierin.
5.1.1 Eerste gesprek
onderbouwen
onacceptabel
Een eerste gesprek is van cruciaal belang voor het verdere verloop en de relatie met de werknemer. Een gesprek kan bijvoorbeeld de volgende stappen bevatten:
- De leidinggevende geeft aan dat hij zich zorgen maakt over het functioneren en wil weten wat er aan de hand is. Zorg ervoor dat u of de leidinggevende altijd een vertrouwelijk dossier bijhoudt over alle gevallen van disfunctioneren en over ziekteverzuim. Zo heeft hij altijd bewijs in handen en kan hij zijn vermoedens goed onderbouwen.
- De leidinggevende heeft alle feiten over verminderde prestaties, voorvallen en data op een rijtje.
- De leidinggevende maakt duidelijk welke prestaties onacceptabel zijn en dat hij wil dat dit gedrag verandert. Hij maakt duidelijk wanneer er verandering te zien moet zijn.
- De leidinggevende vraagt naar de reden voor de prestatievermindering en vertelt dat hij denkt dat er een verslaving een rol speelt.
- De leidinggevende biedt hulp aan, en maakt duidelijk dat de informatie vertrouwelijk blijft en dat de verantwoordelijkheid bij de werknemer zelf ligt.
Betrokkenheid
Het is belangrijk dat de leidinggevende in dit eerste stadium betrokkenheid laat zien bij de medewerker. De organisatie is bereid om hulp te bieden en heeft hier ook de middelen voor.
Het is onwenselijk (en onmenselijk) om een verslaafde werknemer aan zijn lot over te laten. Het is juist van belang dat een werknemer zich serieus genomen en ondersteund voelt.
Afsluiten
noodzaak
wens
Er is een kans dat de werknemer ook in dit gesprek zal ontkennen dat hij verslaafd is. De leidinggevende moet in dat geval de noodzaak tot werkverbetering goed blijven vasthouden. De leidinggevende kan het gesprek het beste afsluiten met een positieve opmerking en daarnaast zijn wens benadrukken dat de werknemer binnenkort weer als voorheen kan functioneren.
Directe confrontatie eerst vermijden
In eerste instantie doet de leidinggevende er dus goed aan om zijn vermoedens van verslaving subtiel uit te spreken. Het probleem is namelijk vaak dat een verslaafde zijn probleem zelf niet onderkent.
Averechts
Een directe confrontatie werkt waarschijnlijk alleen maar averechts. U loopt de kans dat een werknemer zich ziek meldt en dan is iedereen nog veel verder van huis.
5.1.2 Vervolggesprekken
goede omgang
niet afwijzen
Als arbodeskundige kunt u de leidinggevende voorlichting geven over een goede omgang met een vermoedelijke verslaafde in de vervolggesprekken. Het is altijd, maar zeker in het beginstadium, belangrijk om een verslaafde werknemer niet te veroordelen en hem te laten merken dat zijn collega’s en de organisatie hem niet afwijzen.
Open vragen
Leer leidinggevenden dan ook dat ze problemen op een niet bedreigende wijze bespreekbaar moeten maken, bijvoorbeeld door de volgende open vragen te stellen:
- Heb je wel eens overwogen dat je klachten kunnen samenhangen met drugsgebruik?
- Bij veel mensen met deze klachten blijkt er een relatie te zijn met alcoholgebruik, zou dit bij jou ook zo kunnen zijn?
Het is belangrijk dat een verslaafde werknemer weet dat hij alle steun kan krijgen om professionele hulp te zoeken.
Hoe meer verwijten er over tafel vliegen, hoe meer ruzie en stress dit creëert. De kans is groot dat de verslaafde dan nog meer steun zoekt in zijn verslaving.
Afspraken
directer in verband
De leidinggevende maakt (bijvoorbeeld in een tweede gesprek) met de verslaafde werknemer afspraken over de punten waarop het functioneren binnen een bepaalde periode moet verbeteren. Gebeurt dit niet, dan kan in een daaropvolgend gesprek het functioneren directer in verband worden gebracht met een verslaving. Het is verstandig om hierbij de expertise in te schakelen van bijvoorbeeld de bedrijfsarts of de bedrijfsmaatschappelijk werker.