U bent hier

1. Verslaving op het werk, een inleiding

Dit hoofdstuk is eerder verschenen in Themadossier Arbo Rendement
Publicatiedatum: januari 2024

Verslaving komt in verschillende vormen voor. Alcohol- en drugsverslaving zijn vaak wel bekend, maar wist u bijvoorbeeld dat medicijnverslaving in Nederland een groter probleem is dan drugsgebruik? Als een werknemer verslaafd is aan een bepaald middel kan dit een grote invloed hebben op zijn functioneren. Hij presteert minder, zal sneller verzuimen en kan bovendien een gevaar zijn voor zichzelf en zijn collega’s.

probleem

RI&E

De Arbowet schrijft voor dat een werkgever verantwoordelijk is voor de gezondheid en de veiligheid op de werkvloer. Is bijvoorbeeld alcoholgebruik in uw organisatie een probleem, dan is het aan te raden dit als risico op te nemen in de risico-inventarisatie & -evaluatie (RI&E), vanwege de zorgplicht van de werkgever voor bijzondere categorieën werknemers (Arbowet art. 5). Voorbeelden zijn duidelijke regels, adequate controle, voorlichting, misbruik signaleren en aanpakken.

Eigen verantwoordelijkheid

welzijn

De Arbowet verplicht ook dat werknemers medeverantwoordelijk zijn voor hun eigen welzijn, veiligheid en gezondheid. Daarnaast moeten zij zorgen voor het welzijn en de veiligheid en gezondheid van hun collega’s.

Zorgt een verslaving ervoor dat de veiligheid in het gedrang komt, dan moet de werknemer zijn best doen om de gevolgen van zijn verslaving tegen te gaan.

Verslavingen zijn er in allerlei soorten en maten, en kunnen betrekking hebben op bijvoorbeeld een middel of een gewoonte. Een middelenverslaving is het bekendst. Denk bij een verslaving aan een verdovend of stimulerend middel bijvoorbeeld aan alcohol, sigaretten, drugs of medicijnen. Na alcoholverslaving komt in Nederland zoals gezegd...
Een werknemer is nooit van de ene op de andere dag verslaafd. Dit gebeurt vaak in een aantal fasen. In de experimenteerfase wordt het middel een keer uitgeprobeerd, vaak uit nieuwsgierigheid. Als de werknemer het vaker gaat proberen, maar het nog wel kan inpassen in zijn dagelijkse leven zonder al te grote problemen, zit hij in de fase van sociaal...
Het herkennen van een verslaving is vaak niet gemakkelijk. U hoort misschien geruchten op de werkvloer, of een leidinggevende is van mening dat een werknemer door een verslaving zijn werk niet goed uitvoert. Maar dit is allemaal speculatie: de geruchten kúnnen immers kletskoek zijn, en het disfunctioneren hóeft helemaal niet door een verslaving te...
Heeft een leidinggevende in uw organisatie voldoende aanwijzingen dat het werk van een werknemer zou kunnen lijden onder een verslaving, dan zal hij in eerste instantie naar u als arboprofessional toestappen, of naar uw collega’s van de HR-afdeling. U kunt de leidinggevende assisteren bij gesprekken en hem adviseren over een mogelijke strategie...
Geeft een werknemer zijn verslaving uiteindelijk toe, dan is het gedaan met uw coachende rol als arboprofessional; het is tijd voor concrete maatregelen! Het is raadzaam om bij verslavingsgevallen een protocol te hebben waaraan u zich kunt vasthouden. In dit protocol kunt u stapsgewijs uiteenzetten hoe een verslavingsprobleem aangepakt kan worden...
Het is verstandig om alle regels, sancties en hulpverlening bij verslavingen vast te leggen in een alcohol-, drugs- en medicijnbeleid, ook wel ADM-beleid genoemd. Dat zorgt voor duidelijkheid voor alle partijen. U kunt hierin vastleggen wat uw organisatie wel of niet tolereert. Bijvoorbeeld ‘Onder werktijd is niemand onder invloed’ of ‘In de...
Goede voorlichting over verslaving en alcoholgebruik is zeer belangrijk bij het aanpakken ervan. Door open te communiceren, kunt u werknemers een spiegel voorhouden. Daarnaast kunt u leidinggevenden en collega’s van de HR-afdeling het probleem leren herkennen en ze het op een goede manier bespreekbaar leren maken met werknemers...