4.1 Gezondheidsschade en beroepsziekten
uitdaging
Fysieke belasting is een heel belangrijke verzuimoorzaak. Van alle werkgerelateerde verzuimdagen is maar liefst 26% te wijten aan lichamelijk belastend werk. Daarom is het van belang dat u als arboprofessional zorgt dat werknemers op een goede manier hun werk kunnen uitvoeren. Aan u de uitdaging om uw werkgever én de werknemers te overtuigen dat dit in ieders belang is.
Patroon doorbreken door op te staan van werkplek
zitten is het nieuwe roken
sterfterisico
‘Zitten is het nieuwe roken’ is een uitspraak die u vast weleens heeft gehoord. Wat de negatieve effecten van langdurig zitten nu exact zijn, is moeilijk meetbaar. Maar deskundigen zijn er zonder uitzondering van overtuigd dat het sterfterisico toeneemt door structureel langere tijd achtereen te zitten. Het is belangrijk dat elke werknemer structureel iedere dag aan beweging doet. Twee keer per week uitsloven in de sportschool is niet voldoende.
Patroon
beslissing
stimuleren
Onderzoekers hebben uitgezocht hoe het nu eigenlijk zit met de psychologie van zitgedrag. Als u werknemers aanspoort om regelmatig op te staan en te lopen, is dat voor veel werknemers vergelijkbaar met een beslissing als gaan sporten. Zitten is juist gewoontegedrag, het is een onbewust en automatisch patroon. Onderzoekers hebben zich nog niet uitgesproken over oplossingen, maar het organiseren van gemeenschappelijke sportmomentjes, het stimuleren van lunchwandelingen en centrale voorzieningen verder van de werkplekken plaatsen, lijken goede manieren om werknemers in beweging te krijgen.
risicomatrix
Hoe stelt u nu vast of een werksituatie te belastend is? De risicomatrix uit hoofdstuk 1 ziet er voor fysieke belasting als volgt uit. U leest erin af hoe groot het risico per tijdsduur of taak én aard en mate van fysieke belasting is.
| Tijdsduur gemiddeld per werkdag of taak | Aard en mate van fysieke belasting | ||
| Laag | Gemiddeld | Hoog | Kort |
| Klein | Klein | Gemiddeld | Matig |
| Klein | Gemiddeld | Hoog | Lang |
| Gemiddeld | Hoog | Hoog | |
drietrapsraket
De ‘aard’ slaat op het type van fysieke belasting (zie hieronder). De mate gaat over de inspanning die het kost. De risicomatrix vormt het denkkader. Vervolgens gebruikt u de volgende drietrapsraket:
4.1.1 Ogen en oren
hoofdbronnen
spieren
Kijken naar en praten met werknemers levert veel informatie op. Maar waar kijkt u naar en wat vraagt u? Het gaat om het herkennen van de hoofdbronnen van fysieke belasting:
- tillen en dragen;
- duwen, trekken en knijpen;
- repeterende bewegingen (kortdurende handelingen die zich vaak herhalen);
- ongunstige werkhoudingen, vaak gecombineerd met een niet goed ingerichte werkplek;
- energetische belasting/lopen (belasting waarbij de spieren flink aan het werk worden gezet).
4.1.2 Stoplichtmodel
Inspectie SZW
Het stoplichtmodel is bedoeld als snelle beoordeling, is er misschien een risico of niet? Het model is ontwikkeld door Inspectie SZW en werkt als volgt:
maatregelen
###
###
###
Bij groen is er niets aan de hand, er is geen risico. Rood daarentegen betekent dat u moet stoppen, dat er een nadere inventarisatie nodig is of dat u misschien zelfs wel maatregelen moet treffen. In de tabel is een categorie repeterend werk opgenomen. Dit zijn handelingen die zich telkens ten minste binnen negentig seconden herhalen.
| Risicobeoordeling tillen en dragen (2x of vaker ‘ja’ betekent rood) | Ja | Nee |
| Wordt er 15 kilo of meer getild of gedragen? | ||
| Bedraagt de tijd besteed aan taken waarin tillen en/of dragen voorkomt meer dan twee uur per dag? | ||
| Is de frequentie van tillen of dragen meer dan drie keer per minuut? | ||
| Wordt de last gepakt vanaf een positie onder kniehoogte of boven schouderhoogte of neergezet op een positie onder kniehoogte of boven schouderhoogte? | ||
| Wordt de last ver voor de knieën langs getild of wordt de last ver voor de buik gedragen of is er sprake van een last met een grote omvang? | ||
| Wordt de romp tijdens het oppakken, dragen of neerzetten langdurig of vaak gedraaid om de lengte-as of zijwaarts gebogen? | ||
| Wordt er meer dan 25 kilo getild of gedragen? | ||
| Betreft de beoordeling tillen én dragen? | ||
| Risicobeoordeling duwen en trekken (1x of vaker ‘ja’ betekent rood) | Ja | Nee |
| Is er een zichtbare krachtsinspanning (zweten, ‘puffen en steunen’) nodig om het voorwerp in beweging te krijgen of te houden? | ||
| Is er een duidelijke verandering van houding nodig om het voorwerp in beweging te krijgen of te houden? | ||
| Wordt een voorwerp meer dan 200 keer per dag verplaatst door te duwen, schuiven, rollen of trekken? | ||
| Is de ondergrond nat, vies, zacht, oneffen, niet vrij van obstakels of lopen de rollers/wielen moeilijk? | ||
| Risicobeoordeling repeterend werk: (1x of vaker ‘ja’ betekent rood) | Ja | Nee |
| Bedraagt de totale tijd van repeterend werk langer dan twee uur per dag? | ||
| Worden handelingen ten minste één uur achter elkaar uitgevoerd? | ||
| Risicobeoordeling ongunstige werkhoudingen (1x of vaker ‘ja’ betekent rood) | Ja | Nee |
| Wordt er vaak en/of langdurig geknield of gehurkt gewerkt? | ||
| Wordt er gedurende de dag langer dan één uur aaneengesloten of zes uur in totaal staand werk verricht? | ||
| Wordt er gedurende de dag langer dan één uur totaal met een duidelijk zichtbare rompbuiging voorover en/of rompdraaiing gewerkt? Of komt vaak achteroverbuigen van de romp voor? | ||
| Is er meer dan zes uur per dag sprake van een niet-neutrale stand van het hoofd? | ||
| Is er meer dan twee uur per dag sprake van een geheven bovenarm (niet ondersteund of langs het lichaam naar beneden hangend)? | ||
| Is er meer dan twee uur per dag sprake van niet-neutrale polsstanden? | ||
| Risicobeoordeling energetische belasting (1x of vaker ‘ja’ betekent rood) | Ja | Nee |
| Wordt er meer dan zes uur per dag werk uitgevoerd waarbij men buiten adem raakt of gaat transpireren (zwaar tillen, duwen of trekken, lopen in een stevig tempo, traplopen, fietsen, et cetera)? |