6.3 Risicobeoordeling schadelijk geluid
twee factoren
buiten het werk
Hoe stelt u vast of bepaalde geluiden binnen uw organisatie schadelijk zijn voor uw werknemers? Als u de risicomatrix uit hoofdstuk 1 erbij haalt, moet u altijd de volgende twee factoren laten meewegen om tot een oordeel te komen.
- Het volume of geluidsniveau: aan hoeveel decibel geluid worden werknemers blootgesteld? Hoe hoger het geluidsniveau, des te sneller treedt gehoorbeschadiging op.
- De tijdsduur: hoe lang staan werknemers dagelijks bloot aan schadelijk geluid? Kijk niet alleen naar het werk, maar ook naar de geluidsbelasting buiten het werk (bijvoorbeeld harde muziek of motorrijden).
| Tijdsduur gemiddeld per werkdag* | Geluidsniveau | ||
| 80 dB(A) | 85 dB(A) | > 85 dB(A) | Kort |
| Klein | Klein | Gemiddeld | Matig |
| Klein | Gemiddeld | Hoog | Lang |
| Gemiddeld | Hoog | Hoog | |
drie beoordelingsmethoden
De risicomatrix hierboven vormt het denkkader. U leest hoe groot het risico is per tijdsduur en geluidsniveau. Hoeveel minuten ‘kort’ of ‘lang’ is, is afhankelijk van het geluidsniveau. Er zijn drie beoordelingsmethoden om de hoogte van het geluidsniveau vast te stellen: met uw oren en ogen, met uw smartphone of met betrouwbare apparatuur.
6.3.1 Geluidsniveau vaststellen met uw oren en ogen
vuistregel
voorbeelden
Door te luisteren en te kijken, krijgt u al snel een indruk van de geluidssituatie. Enerzijds is het oor onbetrouwbaar: 80 dB(A) ervaren mensen niet als heel hard. Tegelijkertijd is er een prima vuistregel waar u uw oren bij moet gebruiken: als u binnen één meter afstand uw stem moet verheffen om een gesprek te voeren, is het geluidsniveau hoger dan 80 dB(A). Daarnaast is er veel bekend over geluidsproductie van machines, kijk dus simpelweg naar de machines op de werkvloer. In de volgende tabel vindt u voorbeelden van hoe lang werknemers diverse machines kunnen gebruiken.
| Machine of bewerking | Geluidsniveau in dB(A) | Hoe lang uitvoeren met onbeschermde oren onder de grenswaarde? |
| Frezen leidingsleuven | 100 | 3 minuten |
| Handboormachine (diamantboor) | 100-125 | 3 minuten tot enkele seconden |
| Mobiele compressor (gedempt) | 80-106 | Hele dag tot 45 seconden |
| Cirkelzaag stationair | 97-101 | 7 tot 3 minuten |
| Handcirkelzaag | 99-109 | 5 minuten tot 30 seconden |
| Slijpen haakse slijper | 95-115 | 15 minuten tot 10 seconden |
| Zagen met lintzaag | 70-85 | Hele dag tot 3 uur |
| Elektrisch lassen | 85 | 3 uur |
| MIG-lassen | 90-100 | 1 uur tot 3 minuten |
| TIG-lassen | 65-75 | Hele dag |
| Knippen metaalplaten | 88-98 | 50 tot 7 minuten |
| Hameren | 95-110 | 15 minuten tot 30 seconden |
| Schoonmaken met perslucht | 99-103 | 5 tot 1 minuut |
6.3.2 Meten met uw smartphone
indicatie
piekniveaus
afhankelijk
Met apps kan iedereen geluidsmetingen doen. Ze zijn heel geschikt om een indicatie te krijgen van de geluidsniveaus of om uw werkgever en werknemers ervan te overtuigen dat het geluidsniveau schadelijk is. Belangrijk is het volgende:
- tijdens de meting houdt u de smartphone op oorhoogte;
- de meetwaarde die u uitleest, is in dB(A);
- meet over een periode van enkele minuten;
- herhaal de metingen ten minste drie keer;
- de metingen zijn niet geschikt voor vaststellen van piekniveaus (kortdurende, hoge geluidsniveaus);
- de uitkomsten zijn indicatief, want de meetwaarden kunnen nogal verschillen per type smartphone;
- de uitkomsten geven een beeld van de taakblootstelling. Dat is het gemiddelde geluidsniveau tijdens de handeling. De daggemiddelde blootstelling is afhankelijk van hoe lang een werknemer deze bewerking doet en de geluidsblootstelling gedurende de rest van de werkdag.
beoordeling
Let op! Metingen met een smartphone zijn niet geschikt voor de door de Arbowet verplichte beoordeling van het geluidsniveau. Hoe u die metingen moet (laten) uitvoeren, leest u in de volgende paragraaf.
Apps om geluid te meten
Goede apps voor indicatieve metingen zijn:
- FNV Decibelmeter (iOS en Android): Nederlandstalig en eenvoudig in gebruik;
- SafeNoise (voor iOS) of deciBel (voor Android): Nederlandstalig, meer mogelijkheden;
- NIOSH SLM (iOS): Engelstalig en behoorlijk uitgebreid, vraagt daardoor meer inzicht van de gebruiker.
6.3.3 Meten met betrouwbare apparatuur en vakkennis
geluidsmeters
onderbouwing
Goede, betrouwbare geluidsmetingen uitvoeren is werk voor bijvoorbeeld arbeidshygiënisten. Zij doen dat met gekalibreerde, betrouwbare geluidsmeters. Uw organisatie is verplicht om dit soort metingen uit te (laten) voeren om te toetsen of de wettelijke normen worden overschreden. Verder zijn deze metingen zinvol in de volgende situaties:
- geluidsbron(nen) goed in beeld brengen;
- meer inzicht in de mogelijkheden om technische beheersmaatregelen te treffen;
- als onderbouwing voor het maken van kosten (beheersmaatregelen);
- als onderbouwing voor de keuze van de juiste gehoorbescherming;
- verificatie als er bij een werknemer slechthorendheid is vastgesteld.