7.1 Wetten en verplichtingen

arbobeleid

Iedere werkgever is verplicht te voorkomen dat medewerkers schade ondervinden van het werk en de werkomstandigheden. Om daarvoor te zorgen zijn er verschillende wetten en regels. Ook uw arbobeleid moet te allen tijde voldoen aan de Arbowet. Dat betekent dat er in ieder geval een actuele en volledige RI&E moet zijn, een aanvullende RI&E bij werk met gevaarlijke stoffen, dat werknemers vrije toegang tot de bedrijfsarts hebben en voorlichting en instructie krijgen.

7.1.1 Algemene zorgplicht

arbeidsomstandigheden

schade

Op grond van artikel 7:658 van het Burgerlijk Wetboek (BW) is de werkgever verplicht te zorgen voor gezonde arbeidsomstandigheden. Ook moet hij er alles aan doen om te voorkomen dat medewerkers ziek worden door hun werk. Dit staat bekend als de algemene zorgplicht. Wordt een werknemer toch ziek en stelt hij vervolgens uw organisatie aansprakelijk voor de opgelopen schade, dan zal uw werkgever moeten bewijzen dat hij aan zijn zorgplicht heeft voldaan. Slaagt hij hier niet in, dan loopt hij risico dat de medewerker in het gelijk wordt gesteld en een schadevergoeding eist.

7.1.2 Arbowet

veiligheid

risico’s

maatregelen

Op grond van de Arbowet is uw organisatie verplicht om een goed arbeidsomstandighedenbeleid te voeren. Dit betekent onder meer dat de werkgever:

• de arbeid zodanig moet organiseren dat dit geen negatieve effecten heeft op de veiligheid en gezondheid van werknemers, tenzij dit redelijkerwijs niet mogelijk is;
• moet zorgen voor veilige ruimtes, werktuigen en gereedschappen;
• veiligheidsinstructies geeft en toezicht houdt op het werk en de werkvloer;
• de gevaren en risico’s voor de gezondheid en veiligheid van de medewerkers zo veel mogelijk moet voorkomen of beperken. Als het niet mogelijk is om de risico’s helemaal uit te sluiten, moet hij maatregelen treffen om de werknemers zo goed mogelijk te beschermen.

7.1.3 Risico-inventarisatie en -evaluatie

werkvloer

Een belangrijk en verplicht hulpmiddel in de Arbowet bij het voorkomen van beroepsziekten is het opstellen van een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). Dit instrument dient om de op de werkvloer aanwezige risico’s te inventariseren en vervolgens maatregelen te bedenken – én uit te voeren – om deze risico’s te minimaliseren.

Verplicht

NEN-norm

RI&E

arbodienst

Bij het opstellen van de RI&E zijn de volgende onderdelen wettelijk verplicht:

• Inventarisatie van risico’s. Hierbij gaat het niet alleen om ‘harde’ risico’s, zoals fysieke belasting en gevaarlijke stoffen, maar ook om psychosociale arbeidsbelasting (PSA).
• Evaluatie van risico’s. Hierbij vergelijkt u de ingeschatte risico’s met een norm (een wettelijke norm, een richtlijn of een NEN-norm).
• Toetsing door een gecertificeerde kerndeskundige of arbodienst/bedrijfsarts.
• Plan van aanpak. Hierin staat onder meer wie met welk risico aan de slag gaat en wanneer de concrete maatregelen doorgevoerd moeten zijn.

7.1.4 Preventiemedewerker

Iedere werkgever is verplicht om minimaal één preventiemedewerker aan te stellen. Het gaat bij voorkeur om iemand van de werkvloer, die een belangrijke taak heeft bij het voorkomen en terugdringen van het arbeidsgebonden ziekteverzuim. Dit doet de preventiemedewerker door zich bezig te houden met de dagelijkse veiligheid, gezondheid en arbeidsomstandigheden binnen de organisatie waarin hij werkzaam is. Uw werkgever blijft echter zelf eindverantwoordelijk voor de arbeidsomstandigheden van zijn medewerkers.

Taken

plan van aanpak

ondernemingsraad

Een preventiemedewerker heeft de volgende taken:

• Meewerken aan het uitvoeren en opstellen van de RI&E, inclusief het bijbehorende plan van aanpak.
• Uitvoeren van de diverse arbomaatregelen.
• Geven van voorlichting aan medewerkers, bijvoorbeeld over inrichting van de werkplek, het gebruik en onderhoud van arbeidsmiddelen en het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen.
• Samenwerken met en adviseren van de ondernemingsraad of de personeelsvertegenwoordiging.

Voldoende deskundig

deskundig

Arbowet

In principe kan een werkgever iedere werknemer aanwijzen als preventiemedewerker, omdat hiervoor geen specifieke diploma’s of certificaten zijn vereist. De Arbowet geeft wel aan dat een preventiemedewerker voldoende deskundig moet zijn. Dit betekent dat hij goed moet zijn toegerust om zijn taken correct uit te kunnen voeren.

7.1.5 Voorlichting over risico’s

instructies

Iedere werkgever is op grond van de Arbowet verplicht om zijn werknemers goede voorlichting te geven over de risico’s die het werk met zich meebrengt. Ook moeten de medewerkers instructies krijgen over het uitvoeren van hun taken, waarbij u eveneens aandacht moet besteden aan het vermijden van de risico’s.

Afstemmen

aandacht

De voorlichting en instructies moeten zijn afgestemd op de capaciteiten, kennis, ervaring en taal van de betrokken medewerkers. U moet extra aandacht besteden aan kwetsbare groepen werknemers, zoals jongeren en zwangere vrouwen, maar ook aan uitzendkrachten en arbeidsmigranten.

7.1.6 Deskundige bijstand

De Arbowet verplicht de werkgever om zich bij het arbo- en verzuimbeleid te laten ondersteunen door één of meer deskundigen, bijvoorbeeld door een arbodienst. Hij moet zich laten ondersteunen bij de volgende wettelijke taken:

• toetsen van de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) en daarover adviseren;
• verzuimbegeleiding;
• uitvoeren van arbeidsgezondheidskundig onderzoek (PAGO);
• uitvoeren van aanstellingskeuringen.

7.1.7 Bhv

ongeval

Uw organisatie is verplicht om de bedrijfshulpverlening (bhv) goed te organiseren. De Arbowet stelt dat er altijd minimaal één bhv’er aanwezig moet zijn binnen uw organisatie. Het precieze aantal bhv’ers staat niet in de wet. Dat hangt af van de risico’s en die moeten blijken uit de RI&E. De bhv’er speelt in de praktijk een belangrijke rol bij calamiteiten. Hij kan – bijvoorbeeld bij een ongeval met chemische stoffen – door snel handelen voorkomen dat een medewerker aan het incident een beroepsziekte overhoudt.

7.1.8 Veilige arbeidsmiddelen

machines

Als de medewerkers van uw organisatie met bepaalde bedrijfsmiddelen moeten werken, zoals gereedschappen en machines, moet u ervoor zorgen dat deze zo veilig mogelijk zijn. Dit betekent in de eerste plaats dat alle bedrijfsmiddelen goed onderhouden moeten zijn. Ook moet u machines regelmatig laten keuren.

Voorlichting

materialen

Uiteraard moeten alle medewerkers weten welke risico’s zij lopen bij het werken met bepaalde arbeidsmiddelen en materialen. Ook moeten ze weten hoe ze met deze apparaten, machines en materialen moeten omgaan. U moet dus zorgen voor goede voorlichting en instructies.

7.1.9 Persoonlijke beschermingsmiddelen

veiligheidsschoenen

toezicht

Het laatste niveau in de arbeidshygiënische strategie is het verstrekken van persoonlijke beschermingsmiddelen. Denk aan handschoenen, veiligheidsschoenen, veiligheidsbrillen en gehoorbescherming. Zorg ervoor dat alle medewerkers weten hoe zij deze beschermingsmiddelen moeten gebruiken. Verder geldt dat u toezicht moet houden op het gebruik ervan. Ook moet u kunnen aantonen dat u voorlichting en instructie heeft gegeven.

7.1.10 Samenwerken met de medezeggenschap

artikel 27

Op grond van de Wet op de ondernemingsraden (WOR) is uw organisatie verplicht om – als deze aanwezig is – de ondernemingsraad of de personeelsvertegenwoordiging nauw te betrekken bij het opstellen of wijzigen van het arbeidsomstandighedenbeleid. Zo heeft de OR of PVT volgens artikel 27 van de WOR instemmingsrecht op het invoeren, wijzigen of intrekken van álle regelingen die betrekking hebben op het arbobeleid en het ziekteverzuimbeleid. Heel concreet betekent dit bijvoorbeeld dat u de OR ook moet betrekken bij het opstellen van de RI&E (en het bijbehorende plan van aanpak) en het organiseren van de bedrijfshulpverlening.