1.3 Meldingen en registraties
Het is niet precies te meten hoeveel Nederlandse werknemers jaarlijks een beroepsziekte krijgen. Sommige ziekten horen uiteraard duidelijk bij een bepaald beroep. Denk aan de eerder genoemde kappers met kapperseczeem of mijnwerkers met pneumoconiose (stoflongen). Maar soms is een beroepsziekte minder goed als zodanig te duiden. Hierbij kunt u denken aan infectieziekten of psychische aandoeningen.
Het werkelijke aantal beroepsziekten ligt waarschijnlijk hoger dan het aantal officiële meldingen, omdat niet elke beroepsziekte ook als zodanig wordt gediagnosticeerd door de bedrijfsarts.
meldingen
Wel zijn er cijfers over het aantal meldingen van beroepsziekten door bedrijfsartsen en arbodiensten aan het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB). Het rapport ‘Beroepsziekten in cijfers 2024’ laat zien dat er in 2023 in totaal 2.347 meldingen van beroepsziekten zijn geregistreerd. De meeste meldingen komen uit de sectoren overheid en publieke sector (21%), gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening (19%) en de industrie (16%).
1.3.1 Soorten beroepsziekten
De meest gemelde beroepsziekte in 2023 zijn psychische aandoeningen. Maar liefst 62% van alle meldingen gaan over klachten die te maken hebben met mentale problemen zoals burn-out, depressie en stress. Met 22% van het totale aantal gemelde beroepsziekten zijn klachten aan het houding- en bewegingsapparaat een goede tweede. Op de derde plek staan gehooraandoeningen (4%).
Aandeel gemelde beroepsziekten naar categorie
Bron: Beroepsziekten in Cijfers 2024, Nederlands Centrum voor Beroepsziekten
Psychische aandoeningen
Het aantal meldingen over psychische beroepsziekten is in 2023 ongeveer gelijk aan dat van 2022. De meeste meldingen gaan over overspannenheid en burn-out (75%), PTSS (15%) en depressie (4%). Risicofactoren zijn hoge taakeisen, gebrek aan sociale steun, traumatische ervaringen, agressie en intimidatie, en zware emotionele belasting.
beleid
verzuim
De werkgever is verplicht beleid te voeren om psychosociale arbeidsbelasting (PSA) te voorkomen. Niet alleen werkstress, maar ook ongewenst gedrag is een belangrijke oorzaak van verzuim vanwege psychische klachten. Denk aan grensoverschrijdend gedrag en seksuele intimidatie. Een open bedrijfscultuur waarin dergelijk gedrag veilig gemeld kan worden en aangepakt wordt, is een voorwaarde voor succes.
Houding- en bewegingsapparaat
industrie
Vooral in de bouw, industrie en de vervoers- en opslagsector komen beroepsziektes voor die te maken hebben met het houding- en bewegingsapparaat. De meest gemelde beroepsziekten zijn aandoeningen aan de bovenste ledematen (70%). De top 3 bestaat uit schouderklachten, zoals pijn bij het optillen van de arm, een tenniselleboog en carpale tunnelsyndroom (zenuwbeknelling in de pols). Ook chronische lagerugklachten komen veel voor.
Werkgerelateerde risico’s
De vijf belangrijkste risicofactoren voor beroepsziekten aan het houding- en bewegingsapparaat zijn:
Bron: Beroepsziekten in Cijfers 2024, Nederlands Centrum voor Beroepsziekten
preventie
Ruim driekwart van de werknemers verzuimt minimaal één maand en 8% raakt blijvend arbeidsongeschikt. Het loont dus om te zorgen voor goede preventie, onder meer door te investeren in hulpmiddelen als tilliften en ergonomische werkplekken.
Gehooraandoeningen
onomkeerbaar
geluid
Hoewel het een klein aandeel van de meldingen betreft, is dit een ernstig probleem. Gehoorschade is namelijk onomkeerbaar en zorgt voor onveilige situaties op de werkvloer. De belangrijkste oorzaak is een te grote blootstelling aan schadelijk, te hard geluid. Chemische stoffen of medicijnen kunnen eveneens schadelijk zijn voor het gehoor. Hinderlijk geluid kan ook gevolgen hebben voor de gezondheid van uw medewerkers. Dit betekent dat het geluid op zich niet te hard is, maar dat het bijvoorbeeld wel continu aanwezig is, waardoor werknemers zich slechter kunnen concentreren.
gehoorbescherming
Het gebeurt regelmatig dat werknemers hun gehoorbescherming niet consequent of correct gebruiken. Als arbodeskundige moet u hier bovenop zitten. U kunt bijvoorbeeld adviseren om werknemers jaarlijks een gehoorscreening te laten ondergaan.
1.3.2 Gevolgen
mentaal
Dat gaat bij de werknemer om gezondheidsschade, fysiek en mentaal, en om financiële schade door verlies aan inkomen en kosten voor zorg en medicatie. Voor de werkgever leidt dit ook tot kosten en er kan risico van imagoschade zijn.
Goede diagnose stellen en melding maken
verzuimbegeleiding
Het aantal meldingen van beroepsziekten neemt al jaren af. Het NCvB en Amsterdam UMC hebben daarom begin 2024 een voorstel gedaan voor een verplichte beroepsziekteanalyse. Doordat bedrijfsartsen veel tijd kwijt zijn aan verzuimbegeleiding en er een tekort is aan bedrijfsartsen komt het opsporen en melden van beroepsziekten in de knel.
overlijden
Uit de recente cijfers van het NCvB blijkt dat van alle gemelde beroepsziekten 85% leidt tot tijdelijke arbeidsongeschiktheid, waarbij het verzuim vaak langer dan een maand bedraagt. In 8% van de gevallen is er sprake van blijvende arbeidsongeschiktheid. Bij drie meldingen was er zelfs sprake van een overlijden, waarvan twee keer door beroepskanker. Elk geval van beroepsziekte is er één te veel, dus zorg ervoor dat uw preventiebeleid op orde is!