6.1 Kou

buitenlucht

Een grote groep werknemers werkt in de buitenlucht. Denk aan bouwvakkers, stratenmakers, tuinmannen, postbezorgers, marktkooplieden, politieagenten en werknemers in de agrarische sector. In de winter kunnen zij tijdens hun werk te maken krijgen met (extreme) kou.

6.1.1 Gezondheidsrisico’s door kou

onderkoeling

Werken in de kou kan tot gezondheidsrisico’s leiden. Het lichaam probeert altijd een ‘kerntemperatuur’ aan te houden van 37 ˚C. Als de inwendige lichaamstemperatuur een halve graad daalt, kunnen lichaamsfuncties verstoord raken. Bij een lichaamstemperatuur van minder dan 35 ˚C is er sprake van onderkoeling (hypothermie). Rillen is een reactie hierop: hiermee genereert het lichaam extra warmte. Als de lichaamskerntemperatuur lager is dan ongeveer 33 °C, stopt het rillen en gaat verdere onderkoeling extra snel. Uiteindelijk kan er door onderkoeling een hartstilstand optreden. Mensen met een kans op een verminderde doorbloeding hebben sneller last van kou.

6.1.2 Andere factoren die een rol spelen

temperatuur

Bij het ontstaan van problemen in kou spelen de luchttemperatuur, de stofwisseling (het metabolisme), de kleding, de windsnelheid en individuele factoren als overgewicht een rol. Niet alleen de temperatuur zegt iets over kou, ook de luchtverplaatsing (tocht of wind) speelt een rol. Door luchtverplaatsing koelt een vochtige huid sneller af. Ook kan de wind de lichaamswarmte die kleding vasthoudt wegblazen. Hierdoor koelt het lichaam extra af.

6.1.3 Gezondheidsschade voorkomen

wittevingersyndroom

regelmatig pauzeren

Kou leidt ook vaak tot koude vingers en handen en tot koude voeten, oren of neus. Vrouwen zijn hier vaak gevoeliger voor dan mannen. Mensen die lijden aan het fenomeen van Raynaud hebben sneller last van koude vingers. Het fenomeen van Raynaud is een aandoening die onder andere veroorzaakt kan worden door blootstelling aan trillingen. Het wordt ook wel het wittevingersyndroom genoemd. Deze aandoening kan vaak erg pijnlijk zijn en werken in de kou is risicovoller. Ook kan kou de prestaties van werknemers negatief beïnvloeden. Om gezondheidsschade bij werknemers te voorkomen, zijn de volgende maatregelen nodig:

• Het voorkomen van werken met koude materialen of gereedschappen. Schaf gereedschap aan voorzien van isolerend materiaal.
• Zorgen voor warmtebronnen op de werkplek.
• Afscherming regelen, zoals overkappingen of windschermen. Ook de ondergrond afschermen tegen de kou.
• Aangepaste werk-rustschema’s bieden. Laat werknemers elkaar aflossen met hun werkzaamheden.
• Werknemers regelmatig laten pauzeren in een warme ruimte. Voor optimale opwarming moet de rustruimte daarom een temperatuur van iets boven kamertemperatuur (21 °C) hebben. In deze warme ruimte kunnen werknemers het beste hun overkleding ­verwijderen.
• Een warme sanitaire ruimte regelen waar werknemers zich kunnen omkleden, en waar vochtige en natte kleding kan drogen.
• Warme dranken verstrekken.
• Voor een warm, isolerend, volledig werkkledingpakket zorgen (dus ook handschoenen, muts en werkschoenen volgens normen EN 342 en EN 14058).
• Werknemers adviseren kleding in laagjes te dragen, zodat zij iets uit kunnen trekken en niet gaan zweten.
• Werknemers natte kleding direct laten vervangen. Dit geldt ook voor sokken en handschoenen. Het dragen van natte kleding kan sneller leiden tot onderkoeling.
• Heatpacks verstrekken waaraan werknemers hun handen kunnen warmen.