1.2 Aanleiding voor de herziening
Een blik op de toekomst van pensioenen vraagt eerst om een terugblik. Wat is de aanleiding voor sociale partners en het kabinet geweest om tot een pensioenakkoord te komen en het pensioenstelsel te wijzigen?
Het pensioenakkoord was nodig, omdat het huidige pensioenstelsel onvoldoende aansluit bij de huidige omstandigheden, die in vergelijking met een aantal decennia terug fors gewijzigd zijn.
Levensverwachting
Allereerst is de levensverwachting aanzienlijk toegenomen. Het gevolg hiervan is dat er langer pensioen moet worden uitgekeerd, dus meer geld in de pensioenpot nodig is.
Arbeidsmarkt
solidariteit
Daarnaast past het pensioenstelsel niet meer bij de huidige arbeidsmarkt. Het idee dat een werkende levenslang bij dezelfde organisatie of bedrijfstak aan het werk blijft, is achterhaald. Daardoor is de solidariteit bij bedrijfstakregelingen onder druk komen te staan. Het werkt nu bij bedrijfstakpensioenfondsen namelijk zo: jongeren en ouderen betalen percentueel evenveel en bouwen percentueel evenveel pensioen op. Dit terwijl de pensioenpremie van de jongere langer belegd kan worden en dus meer oplevert. Die jongere heeft dan zelf later ook ‘profijt’ van de solidariteit als hij bij dezelfde organisatie of bedrijfstak werkzaam blijft.
In de praktijk heeft een jongere vaak toch geen profijt meer van die solidariteit. Dit komt door wisselingen van baan, de keuze voor zelfstandig ondernemerschap of het tijdelijk stoppen met werken.
Rentestand
onder druk
Tot slot is de afgelopen jaren gebleken dat de afhankelijkheid van de rentestand de pensioenen te veel onder druk heeft gezet. Hoe lager de rentestanden, des te meer gelden pensioenfondsen in kas moesten hebben om aan de toekomstige pensioenverplichtingen te kunnen voldoen. Lage rentestanden zijn, net als tegenvallende beleggingsresultaten, funest gebleken voor de dekkingsgraden. Hierdoor konden pensioenen de afgelopen jaren vaak niet geïndexeerd worden en moest er soms zelfs gekort worden.
De nieuwsberichten over kortingen en niet-waardevaste pensioenen hebben het draagvlak voor het huidige pensioenstelsel behoorlijk aangetast.