5.2 Aandoeningen aan de longen en luchtwegen
COPD
stoflongen
Behoorlijk wat Nederlanders hebben last van astma. Maar beroepsastma is niet de enige werkgerelateerde long- en luchtwegaandoening. Andere beroepsziekten die tot de long- en luchtwegaandoeningen behoren, zijn COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease, oftewel chronische bronchitis en longemfyseem), stoflongen, de composteerderslong en de champignonkwekerslong.
5.2.1 Beroepsastma
gevoelig
benauwdheid
Astma is een longziekte, waarbij de slijmvliezen van de longen van de patiënt altijd geïrriteerd zijn, waardoor ze gevoelig zijn voor bepaalde stoffen. De slijmvliezen zwellen op en produceren meer vocht en slijm. Daarnaast verkrampen de spieren rond de luchtwegen, waardoor ademen moeilijker gaat. Benauwdheid is het gevolg. Dat gaat gepaard met piepen op de borst en hoesten.
Het is goed mogelijk dat een werknemer eerst beroepsastma krijgt, en dat dit later overgaat in een meer chronische vorm. De klachten blijven dan ook bestaan als de medewerker niet meer wordt blootgesteld aan de stoffen of prikkels die de beroepsastma hebben veroorzaakt.
Oorzaken
meelstof
Werknemers kunnen allergisch beroepsastma oplopen door allergenen die op het werk (kunnen) voorkomen, zoals latex, meelstof, kunstharsen, natuurlijke harsen, proefdierallergenen en bepaalde ontsmettingsmiddelen. Hierbij geldt dat een zeer lage blootstelling aan de allergenen de ziekte al kan veroorzaken. Mensen met een erfelijke aanleg voor het krijgen van een allergie lopen een extra groot risico. Niet-allergisch beroepsastma kan een werknemer onder meer krijgen door chloor, zwaveldioxide en zogeheten aldehyden.
Maatregelen
voorkomen
afzuiging
Om beroepsastma te voorkomen, moet de blootstelling worden weggenomen. Daarbij moet de werkgever de arbeidshygiënische strategie toepassen en maatregelen nemen in een vaste volgorde. Kijk eerst of de bron van het gevaar kan worden weggenomen, dus vermijd dat werknemers met gevaarlijke stoffen werken. Is dit niet mogelijk, zorg dan voor maatregelen die de blootstelling beperken. Denk aan afzuiging en betere ventilatie of organisatorische maatregelen, zoals werken in een andere ruimte en afwisseling van taken. Daarnaast moet u zorgen voor goede preventieve maatregelen, zoals beschermende kleding en mondkapjes.
5.2.2 COPD
mijnwerkers
COPD wordt in 17% van de meldingen in verband gebracht met blootstelling op het werk. COPD staat voor ‘chronische luchtwegobstructie’, een chronische ontsteking aan de luchtwegen, die de ademhaling belemmert. Er zijn verschillende vormen van COPD, waarvan de stoflongen van mijnwerkers misschien wel het meest bekend zijn. De klachten kunnen ernstig zijn en zeer hinderlijk.
Oorzaken
roken
fijnstof
De voornaamste oorzaak van COPD is roken. Daarom is het lang niet altijd een beroepsziekte. Werknemers kunnen de ziekte echter ook krijgen door voortdurende blootstelling aan schadelijke stoffen op de werkvloer. Hierbij moet u denken aan fijnstof en toxische (giftige) stoffen.
Bij fijnstof geldt dat zelfs relatief onschuldige stoffen, zoals krijtstof, meelstof of latex, bij een langdurige blootstelling tot COPD-klachten kunnen leiden. Let op: Ook printers en kopieerapparaten verspreiden fijnstof.
Maatregelen
gassen
mondkapjes
De belangrijkste maatregel tegen COPD is stoppen met roken. Dit zullen werknemers zelf moeten doen, maar u kunt hen wel stimuleren. Verder moet de werkgever de blootstelling aan gassen, dampen, andere (giftige) stoffen en fijnstof voorkomen of verminderen. Moeten medewerkers toch werken met machines die fijnstof verspreiden of kunt u niet vermijden dat zij worden blootgesteld aan schadelijke stoffen, dan moet de werkgever persoonlijke beschermingsmiddelen ter beschikking stellen. Denk aan handschoenen, mondkapjes en ventilatie.