8.2 Gezondheidsrisico’s door straling

intensiteit

Blootstelling aan straling kan diverse gezondheidsrisico’s met zich meebrengen, afhankelijk van het type straling, de duur van de blootstelling en de intensiteit ervan.

8.2.1 Risico’s van ioniserende straling

hoge doses

Ioniserende straling heeft genoeg energie om atomen te ioniseren en chemische reacties in cellen te veroorzaken. Dit kan leiden tot schade aan het genetisch materiaal (DNA) in de cellen en mogelijk zelfs kanker veroorzaken. Langdurige blootstelling aan hoge doses ioniserende straling is in verband gebracht met onder andere leukemie, borstkanker en schildklierkanker. Bij radiologen kan blootstelling aan straling staar veroorzaken. Blootstelling tijdens de zwangerschap kan leiden tot aangeboren afwijkingen bij het ongeboren kind.

8.2.2 Risico’s van niet-ioniserende straling

merkbaar of op te sporen

Blootstelling aan niet-ioniserende straling kan ook effecten veroorzaken in cellen, weefsels en organen, maar die hoeven niet per se tot gezondheidsschade te leiden. Er is onderscheid in biologische effecten en gezondheidseffecten. Een biologisch effect treedt op als blootstelling een merkbaar of op te sporen lichamelijke impact tot gevolg heeft. De meeste biologische effecten zijn onschadelijk, zoals de reactie van het lichaam bij het toenemen van de lichaamswarmte door het bloed sneller te laten circuleren.

Welbevinden

gevoel van warmte

Sommige effecten verhogen ook het welbevinden van een persoon, zoals het gevoel van warmte op een zonnige dag. Blootstelling van de huid aan ultraviolette straling heeft een positief effect door onder andere de aanmaak van vitamine D en een negatief effect, zoals versnelde huidveroudering en de vorming van tumoren (huidkanker, melanomen). Blootstelling aan infrarode straling kent ook een positief effect door de warmte die het opwekt, maar kan bij een te hoge intensiteit diep doordringen in de huid en in het oog. In het oog kan een beschadiging optreden van het hoornvlies en het netvlies.

8.2.3 Risico’s van elektromagnetische velden

huishoudelijk apparatuur

hartfunctie verstoren

Overal waar sprake is van elektrische stroom of zendsignalen ontstaan elektromagnetische velden. Bij huishoudelijke apparatuur waarin relatief kleine elektromotoren, transformatoren of zenders zitten, zoals mixers en computers, is de sterkte van deze elektromagnetische velden te klein om bekende effecten op de gezondheid te veroorzaken. In de buurt van sommige bronnen, bijvoorbeeld transformatoren, kunnen de elektromagnetische velden leiden tot gezondheidseffecten. Elektromagnetische velden kunnen elektrische velden en stromen in het lichaam opwekken, die zenuwcellen of spieren kunnen prikkelen. Als de velden en stromen in het lichaam sterk genoeg zijn, kan dat leiden tot tintelingen, pijn of spiertrekkingen. Hoge veldsterktes kunnen de hartfunctie verstoren. Mogelijke gezondheidseffecten van radiofrequente velden zijn hittestress of schade aan weefsels en organen.

Indirect

Mogelijke indirecte effecten van elektromagnetische velden zijn:

• Elektrische schokken of verbranding door contactstromen of vonkontladingen, die kunnen optreden door nadering of aanraking van geleidende voorwerpen.
• Storing van medische elektronische apparatuur en andere apparaten.
• Opwarming of verplaatsing van metalen voorwerpen of deeltjes in het lichaam, zoals piercings en tatoeages.
• Brand of ontploffingen als gevolg van ontbranding van brandbare materialen of explosieven door vonken als gevolg van contactstromen of vonkontladingen.

Onderzoek

langdurige blootstelling

Uit onderzoek met proefdieren is geen sluitend bewijs gekomen dat langdurige blootstelling aan elektromagnetische velden onder de grenswaardes schadelijk is voor de gezondheid. De resultaten van proefdieronderzoek zijn niet altijd rechtstreeks te vertalen naar de mens. Daarom is ook onderzoek gedaan bij werknemers naar langdurige blootstelling aan elektromagnetische velden en het voorkomen van bepaalde ziektes. Alle onderzoeken bij elkaar genomen is er geen verband gevonden met kanker, ziektes aan het zenuwstelsel of hart- en vaatziekes. Het onderzoek naar effecten op voortplanting, het afweersysteem, zintuigen of spieren is nog te beperkt in omvang om nu al conclusies te trekken. Daarom wordt hier meer onderzoek naar gedaan.