6.1 Groepsdynamica uitgelegd
dynamiek
Groepsdynamica is een moeilijk grijpbare term, waarvan iedereen wel ongeveer weet wat het betekent. Als het niet goed gaat in een groep heeft dat met ‘de dynamiek’ te maken, maar als u als leidinggevende vraagt om het concreet te maken, vinden de meeste teamleden dat lastig.
Groepsdynamica is ‘alle communicatie van mensen in een groep met elkaar, zowel verbaal als non-verbaal, in bijeenkomsten of daarbuiten, digitaal of face-to-face, met als doel leef- en werkregels te maken en te handhaven’.
complex systeem
Groepsprocessen – een term die ook vaak wordt gebruikt als het over groepsdynamica gaat – vinden dus overal plaats waar groepsleden met elkaar communiceren. Maar ook die momenten waarop de leden niet communiceren, zeggen heel veel over de groepsdynamiek. Al met al is het een heel complex systeem. Hieronder vindt u een voorbeeld om het te verduidelijken.
De ALV van Zeilvereniging Hupselerwaard
oude garde
Zeilvereniging Hupselerwaard is bijna negentig jaar oud. Door de prachtige ligging is de vereniging in de loop der jaren uitgegroeid tot een vereniging met zowel de ‘leden van oudsher’ (de middenstand) als de meer vermogende nieuwe leden. De oude garde verzorgt het terrein en de boten. Als er iets aan vervanging toe is, brengen de nieuwe leden op vrijwillige basis het geld in. Dat gaat het hele jaar goed. Behalve bij de jaarlijkse ALV.
Tweespalt
eigen groep
In de voorbereiding op de ALV spreken de mensen van de oude garde, de nieuwe leden en het bestuur afzonderlijk van elkaar de ALV door. Tijdens de drukbezochte ALV zitten de nieuwe leden altijd rechts en de oude garde links. Waar normaal gesproken alle leden met elkaar praten, beperkt men zich op deze avond tot de eigen groep. Zodra de commissieverdeling en de financiën aan bod komen, is het een geroep en geschreeuw door elkaar. De voorzitter, die dit jaarlijks meemaakt, probeert telkens weer iets anders om de vergadering in toom te houden. Meestal lukt dat niet. Er verandert uiteindelijk niet veel in de samenstelling van de commissies, omdat daarin gedurende het jaar informeel al genoeg is gewisseld. Ook de financiën worden altijd goedgekeurd. Na het sluiten van de vergadering is de tweespalt voorbij en drinken de leden weer gezellig een drankje met elkaar.
aspect
In dit voorbeeld leest u zaken die typerend zijn voor deze vereniging. De besprekingen, de conflicten, de vorm van lidmaatschap en hoe het bestuur met geld omgaat, zijn allemaal voorbeelden van aspecten die onder groepsdynamica vallen. Sommige daarvan zullen u verbazen, andere zullen u juist heel logisch voorkomen. Voor de leden van de vereniging zijn ze normaal. Zo doen zij de dingen en niemand vraagt zich af hoe dat zo gekomen is of waarom het zo is.
Het ontstaan van cultuur
werkwijze
Een cultuur binnen een team ontstaat op een bepaalde manier. Werkwijzen slijten in en mensen zijn niet kritisch meer. Ze gaan meestal niet terug naar de basis (Waarom doen we de dingen die we doen?). Onderstaand voorbeeld illustreert dit mooi.
Vijf apen in een kooi
toon is gezet
Onderzoekers zetten vijf apen in een kooi. Middenin de kooi bevindt zich een ladder waarboven een banaan hangt. Het duurt niet lang voor de eerste aap de ladder opklimt om de banaan te pakken. Als de aap halverwege de ladder is, spuiten onderzoekers alle apen nat. Apen hebben een hekel aan water. De dappere aap keert bedroefd terug naar de grond. Nu beklimt een andere aap de ladder. Meteen grijpen de vier andere apen in door de aap van de ladder te trekken en hem een pak slaag te verkopen. De toon is gezet: geen enkele aap waagt het nog om op de ladder te klimmen. Vervolgens vervangen de onderzoekers de apen één voor één door nieuwe apen. Elke keer slaan de apen de nieuwkomer in elkaar als hij een poging waagt de ladder op te klimmen. De apen weten nu dat ze de ladder niet mogen beklimmen, want dan krijgen ze een pak slaag. De daadwerkelijke reden voor het verbod – namelijk het natspuiten van alle apen – is echter niet bekend bij de nieuwe groep.
Bovenstaand experiment was bedoeld om te onderzoeken hoe cultuur ontstaat. Geen van de apen denkt na over de reden waarom ze bepaalde dingen doen. Ze doen ze gewoon.